پژوهشگران محلی را بهتر بشناسیم
[1397/04/09]
گفتگویی صمیمانه با دکتر فریدون شایسته، محقق و تاریخ‌پژوه گیلان
در حال قدم زدن در باغ بهارستان تهران بودم، همان‌جایی که عمار‌ت‌های قدیمی عهد قاجار و به ویژه کاخ بهارستان (عمارت زیبا و تاریخی مجلس شورای ملی) و ساختمان فعلی مجلس شورای اسلامی و ساختمان‌های قدیمی و نسبتاً قدیمی مجلس قرار دارد که به ناگاه استاد فرزانه و تاریخ‌پژوه کوشا و پرتوان گیلان، آقای دکتر فریدون شایسته را دیدم. جلو آمدم و بعد از احوال‌پرسی و جویا شدن از احوال یکدیگر، از فعالیت‌های پژوهشی او پرسیدم. تصمیم گرفتم که حاصل آن صحبت‌های صمیمانه به‌علاوه مطالب دیگر از وی را در قالب یک مصاحبه بیاورم تا مخاطبان محترم با یکی از پژوهشگران فعال حوزه ایران‌شناسی به‌خصوص گیلان‌شناسی، بیشتر آشنا شوند.
لطفاً به عنوان یک محقق تاریخ محلی درباره سوابق و پیشینه علمی خود توضیحی بفرمایید
اینجانب دکتر فریدون شایسته دارنده مدرک دکتری در رشته تاریخ، گرایش ایران دوره اسلامی هستم. از سال 1378 همکاری خود را با نشریات تخصصی در حوزه تاریخ ایران و نشریات محلی گیلان آغاز کردم که هنوز هم این فعالیت ادامه دارد. در «ماهنامه نقد و متون کتاب ماه (تاریخ و جغرافیا)» فعالیت پژوهشی خود را آغاز کردم و سپس این فعالیت را با «ماهنامه و فصل‌نامه‌های پیام بهارستان» ادامه داده‌ام. در نشریات محلی گیلان چون: «فرهنگ گیلان»، «گیله‌وا»، «گیلان ما» و «ره‌آورد گیل» آثار زیادی از بنده به چاپ رسیده که هم اکنون عضو شورای نویسندگان فصل‌نامه «گیلان ما» و ماهنامه «ره‌آورد گیل» هستم. دو کتاب: «نهضت جنگل از آغاز تا فرجام» و «خاورشناسان و اسلام» را هم تألیف کرده‌ام.
با نهاد‌ها و مراکز پژوهشی هم همکاری پژوهشی داشته‌اید؟
نزدیک به 10 طرح پژوهشی را برای صدا و سیمای گیلان انجام داده و برای آموزش و پرورش و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل تعاون هم چند پژوهش انجام داده‌ام. برای دائره‌المعارف بزرگ اسلامی هم در حوزه جغرافیای تاریخی، 3 فعالیت پژوهشی در حوزه: تالش، چالس و دیلمان داشته‌ام که مقالات تالش و چالوس در مجلدات 14 و 19 این مرکز به چاپ رسیده است.
نقش کتابخانه مجلس شورای اسلامی را در رابطه با فعالیت پژوهشی خود چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برای نگارش پایان‌نامه دوره دکتری تحت عنوان: «بررسی نقش و عملکرد مقام وزیر اعظم در تحولات اجتماعی و اقتصادی دوره صفویه» از این کتابخانه بهره زیادی برده‌ام و بسیاری از کتب نایاب و یا کم‌تر در دسترس را از این کتابخانه مورد استفاده قرار داده‌ام.
در تهیه مطالب و نگارش «زندگی‌نامه ورزشی محمود نامجوی»، نخستین وزنه‌بردار طلایی المپیکی از نشریات سال‌های 1328 الی1331 خورشیدی این مرکز بهره‌ها برده‌ام و حتی در حوزه تاریخ محلی، چندین سند نایاب را از دوران فعالیت نهضت جنگل و مشروطه از این مرکز به دست آورده‌ام که از همه دست‌اندرکاران این مرکز نهایت سپاس و امتنان را دارم و از محبت جناب آقای مجید سائلی که در این زمینه همیشه بنده را مورد لطف قرار داده و در زمینه اخذ مدارک و اسناد تسهیلات لازم را معمول داشته است همیشه خود را مدیون و قدردان می‌دانم.
در مور نحوه رفتار و مواجه متصدیان بخش‌های مختلف کتابخانه چه نظری دارید؟
به نظر بنده تمامی واحد‌های مربوطه در زمینه حمایت از پژوهشگران و محققان نهایت مساعدت و لطف را از خود به منصه ظهور رسانده‌اند. از بزرگوارانی که در حوزه چاپ نشریه پیام بهارستان فعالیت می‌کنند تا جناب دکتر ططری که همیشه مشوق فعالیت پژوهشی استان‌های مختلف هستند، همواره با رویی گشاده و وسعت مشرب برخورد کرده‌اند.
شما فعالیت‌های پژوهشی را در سطح استان گیلان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فعالیت‌های پژوهشی در استان گیلان، محدود است و متأسفانه مدیران محترم اجرائی آن چنان عنایتی به فعالیت‌های پژوهشی نشان نمی‌دهند. کارهای ناکرده و بر زمین مانده در استان فراوانند. به طور نمونه یادآوری کنم هنوز رجال مشروطه گیلان که نقش مهم و خطیری در تحولات سیاسی و اجتماعی دوره معاصر داشته‌‌اند به خوبی معرفی نشده‌اند که در رأس این افراد می توان میرزا حسین‌خان کسمائی نام برد و یا در گیلان هیچ همتی دیده نشده تا با بازماندگان و یا اعضای فعال نهضت جنگل مصاحبه‌هایی صورت گیرد و اسناد و نامه‌ها و تصاویر آنان از نزد فرزندان‌شان تهیه و در نشریات و یا در یک مجموعه‌ای به چاپ برسد. از آرسن میناسیان که در گیلان به «مسیح گیلان» اشتهار دارد اثری زیبنده شخصیت بزرگ و قابل احترام وی به چاپ نرسیده است. یاران فرهیخته 27 نفره اعضای هیأت اتحاد اسلام که مصدر خدمات مهمی شده‌اند هم زندگی‌نامه تهیه نشده است. ما در استان گیلان هنوز دارای یک اثر جامع و ارزنده‌ای در معرفی مشاهیر و مفاخر سده‌های معاصر استان گیلان نیستیم. یکی دو اثری که تاکنون چاپ شده، نمی‌تواند از انتظارات معقول جامعه اهل تحقیق و صاحب‌نظر را برآورده سازد.
شما برای پیشبرد دامنه پژوهشی و تحقیق در سطح مناطق و محال بومی چه پیشنهادی دارید؟
ادارات کل استان‌ها با مقوله پژوهش آشنایی ندارند. مدیران محترم در پیشبرد برنامه‌های خود نیازی به یافته‌های پژوهشی نمی‌بینند. شهرداری‌ها که می‌توانند در این حوزه فعال باشند، مرتب در حال اختلاف و نزاع با شوراهای شهر هستند و هر از گاهی هم چند برنامه خیابانی عامه‌پسند را هدایت و اداره می‌کنند. در استان گیلان، ما فاقد نهاد‌ها و مراکز پژوهشی هستیم که این مراکز مستظهر به حمایت مادی و معنوی از جامعه اهل تحقیق باشند. افرادی که به پژوهش می‌پردازند کسانی هستند که در سر سودای این عمل و عشق به مناطق بومی خود را دارند و معمولاً مدیران نهاد‌های فرهنگی استان، تتها نام آن‌ها را به ذهن دارند و حتی در صورت مواجه با آنان، از شناخت آنان درمانده‌اند.
جناب آقای دکتر شایسته از شما تشکر و سپاس فراوان دارم که وقت گران‌بهای خود را در اختیار وب‌سایت کتابخانه مجلس گذاشتید و به شایستگی از پژوهش‌های محلی دفاع و حمایت کردید.
مجید سائلی