افشار را بهتر بشناسیم
[1397/01/15]
کتابشناسی ایرج افشار، آبشخوری سرشار در تحقیقات ایرانشناسی/بهروز ایمانی
در این گفتار، بر آن نیستم که از ایرج افشار بگویم، از وسعت اطّلاعات او، از جامعیّت شخصیت او، از بلندای همّت او، که او تابندهتر از آفتاب است و «آفتاب آمد دلیل آفتاب».
سخن از آینهای است که نمای تحقیقات ایرج افشار را با تمامت جزئیات، به جلوهای دقیق و ظریف، نمایانده است. آبشخوری سرشار در افشارشناسی. دانشوری که کتابشناختِ نوشته‌های او خود به سه مجلّد کلان برآمده، و البته که درباره کارهای او چندین و چندان می‌توان رقم زد. او که تمام ناشدنی است، او که چونان رود، در بستر فرهنگ ایران، جاری است و برکات معنویاش، مستمر و مستدام.
میلاد عظیمی، که سرمایهای عظیم برای فرهنگ و ادب پارسی به شمار میرود، اثری گران و کلان رقم زده است که صرفاً نوشته‌های افشار را گزارش نمیکند، بلکه مجموعهای از اطّلاعات متعدّد و متلوّن تاریخی، ادبی، جغرافیایی، باستانشناسی، نسخهشناسی، ایرانشناسی و .... را در اختیار محقّقان میگذارد که باید به دقت خواند و از آن نکته‌ها دریافت.
بسا نکات نویافته و قابل توجّه که در مطاوی نوشته‌های افشار پنهان است، و دکتر عظیمی، با مطالعه عمیق، دقیق و فراگیر این نوشته‌ها، آن نکات را برکشیده و بازنموده است. بی‌تردید، اثر عظیمی، مرجعی درخور، نه تنها در افشار‌پژوهی، بلکه در تحقیقات و تدقیقات و مراجعات فرهنگی خواهد بود.
کمتر کسی را می‌توان نام بُرد که بدین وسعت مطالعه، کاری چنین سترگ را به انجام پیوندد، بویژه در این روزگار که حالی و مجالی برای کارهای تحقیقاتی نیست و بیشتر پژوهش‌ها، بافته‌اند تا یافته.
اثر عظیمی، بدین عظمت، الگویی تمام عیار خواهد بود برای آنان که می‌خواهند منبعی همسانِ کتابشناسی ایرج افشار رقم زنند. مسلّم است برای شخصیت‌هایی همچون افشار، شفیعی کدکنی و امثالهم که تألیفات و تصنیفات‌شان، سرشار از اطّلاعات پراکنده ارزشمند است، نمی‌توان یک شناختنامه و کتابشناسی ساده، فرآهم آورد، بلکه باید مانند دکتر عظیمی، سطر به سطر نوشته‌ها را خواند و اطّلاعات موجود را برکشید و شناختنامه ای جامع سامان داد.
تألیف و تدوین چنین اثری کلان، حقا که از عهده فردی برنمی‌آید و گار گروهی و سازمانی می‌طلبد، اما وقتی پای عشق و ارادت در میان باشد، البته که میلاد عظیمی می‌تواند به تنهایی از عهده انجام آن برآید.
این اثر، بنا به نوشته دکتر عظیمی، در پی تحقق سه هدف مشخص است:
- کمک به ایرانشناسان و ایرانشناسی،
- ترسیم چشم اندازی از گستره جستجوها و پژوهش‌های افشار، و تشخیص قدر و مقدار خدمات فرهنگی او،
- استخراج مدخلهایی از آن برای تحقیق.
تلاش‌های عاشقانه میلاد عظیمی را می ستاییم و از خدای متعال، توفیقات روز افزون برای ایشان در تعالی فرهنگ و ادب این کشور خواستاریم.
کتابشناسی موضوعی- تاریخی از چاپکرده‌ها و نوشته‌های ایرج افشار( منتشر شده در سالهای 1395- 1323)، تحقیق و تألیف میلاد عظیمی، تهران، خانه کتاب، 1396، سه مجلد، 3441ص.
