نشست سوم از سلسله نشست‌های «دوشنبه‌های اندیشه» در کتابخانه مجلس:
[1400/01/16]
مفهوم‌شناسی علوم شناختی و رئوس برنامه‌های اندیشکده علوم شناختی مفتاح
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 23 نشست از سلسله نشست‌های «دوشنبه‌های اندیشه» در سال 1399 برگزار شد.
این نشست‌ها به منظور ایجاد فضایی اندیشگاهی و با نقد و بررسی دیدگاه‌های راهبردی در مسائل حاکمیتی، به‌ویژه حوزه تقنین و قانون‌گذاری از مرداد ماه سال 1399، در سالن ایران‌شناسی این مرکز آغاز شده است.
نشست سوم با موضوع «مفهوم‌شناسی علوم شناختی و رئوس برنامه‌ها و فعالیت‌های اندیشکده علوم شناختی مفتاح» روز دوشنبه دهم شهریورماه 1399 برگزار شد. ارائه دهندگان نشست آقایان دکتر فاطمی، دکتر ملکیان و مهندس عنبری از اندیشکده علوم‌شناختی مفتاح دانشگاه تهران بودند. دبیری این نشست را نیز دکتر علیرضا معاف بر عهده داشت.
در ابتدای نشست، دکتر فاطمی پیرامون فعالیت‌های به ثمر نشستۀ اندیشکدۀ علوم‌شناختی مفتاح توضیحاتی را ارائه می‌کنند. علوم شناختی اصطلاحی برای «دانش ذهن‌شناسی» بوده که پژوهشی علمی دربارهٔ ذهن و مغز محسوب می‌گردد. درواقع این رشته شاخه‌ای میان‌رشته‌ای بوده که از هم‌افزایی علومی چون روانشناسی، فلسفۀ ذهن، زبان‌شناسی، انسان‌شناسی، علوم رایانه و ... پی‌ریزی شده، به‌طوری که عطف‌توجه آن در زمینۀ ادراک و بازشناسی، حافظه و یادگیری، استدلال و... است. اندیشکدۀ علوم‌شناختی مفتاح یکی از مؤسسات پژوهشی است که پیرامون علوم پیش‌گفته ورود داشته است. به بیان اعضای این اندیشکده، در سال 1382 گروهی تشکیل شد که پایه و اساس این امر کلید خورد و هدف، پژوهش در حوزۀ روانشناسی با رویکرد اسلامی چشم‌انداز قرار گرفت. نخستین پژوهش «دانشنامۀ روانشناسی علوی» با عطف‌توجه بر نهج البلاغه و غررالحکم بود که داده‌های اولیه حکایت از ده هزار حدیث در چهل هزار مدخل روانشناسی داشت. تحقیقات مکتوب با بحث روانشناسی همسرداری از دیدگاه اسلام در حدود هفت جلد ادامه یافت. همچنین مراکزی نیز تحت عنوان «مرکز رصد روانشناسی اسلامی» راه‌اندازی گردید. در این پژوهشکده، اهتمام بر مسئله‌محوری بوده و بر پایۀ آن مباحثی نظیر: «جنگ شناختی»، «طراحی عملیات شناختی» با مبنا قرار گرفتن طراحی آفند به عنوان ضرورتی در کنار پدآفند؛ «صنعت‌های شناختی»، «سازمان‌های شناختی» و بحث «تولید محتواهای شناختی» پایه‌ریزی شدند. در حیطۀ تولید محتوا، تولید دیگر دانشنامه‌های روانشناسی پنج‌تن آل عبا (ع)، تولید ادبیات مشترک در باب کلیات علوم و فناوری‌های شناختی، کارآیی و اهمیت آن و تولید «روانشناسی اجتماعی» در دستور کار قرار گرفته است. در مقولۀ اجتماع با توجه به وضعیت کرونا، مشکلات تورم، مشکلات معیشتی کشور بحث «تاب‌آوردن روانی ـ اجتماعی» و امکان‌سنجی افزایش تاب‌آوری آحاد جامعه مورد پژوهش بوده است.
در خلال این نشست از سوی حاضران پرسش‌هایی جهت وضوح و تکمیل بحث ایراد گردید؛ از جمله: «منشأ کنش، واکنش، و توانش انسان، نگرش ـ بینش است یا کشش ـ گرایش؟؛ بر روی فردی که عملیات شناختی انجام می‌شود، باید قلبش تصرف گردد یا مغز و ذهنش؟ به عبارتی دیگر فرد با مغز و عقلش تصمیم می‌گیرد یا قلب و روحش؟»