5.0 (1)

کنوانسیون حقوق کودکان بر سر دوراهی (گزارشی از یونیسف 2019)  

کتابخانۀ مجلس به عنوان کتابخانۀ واسپاری سازمان ملل متحد، از ماه مه سال 1948، انتشارات و اسناد این سازمان را دریافت می‌کند و تنها مرکزی در ایران است که منابع را به سه زبان رسمی انگلیسی، عربی و فرانسه در اختیار دارد.

بخش اسناد سازمان ملل مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تلاش می‌کند تا جدیدترین گزارش‌ها و انتشارات سازمان ملل متحد را از طریق وب‌سایت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی معرفی نموده، در اختیار مخاطبان و پژوهشگران قرار دهد. بخش پیشین این معرفی‌ها را می‌توانید در بخش چهل و یکم بخوانید.

تمام حقوق برای تمام کودکان: کنوانسیون حقوق کودکان بر سر دوراهی

صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) 2019

سی سال پیش مجمع عمومی سازمان ملل متحد کنوانسیون حقوق کودکان را در دورانی به تصویب رساند که با پایان یافتن حاکمیت رژیم آپارتاید، تخریب دیوار برلین و تولد وب جهان گستر، تغییرات جهانی به سرعت در حال وقوع بود. این پیشرفت‌ها و بسیاری موارد دیگر سبب شکل‌گیری روند رو‌ به رشد مهم و پایداری شد و احساس تجدید حیات و امید را برای نسل‌های آینده به ارمغان آورد. کنوانسیون حقوق کودکان که متاثر از چنین روحیۀ امیدوارانه‌ای تهیه شد، پذیرفته‌شده‌ترین معاهدۀ حقوق بشر تاریخ است که در گسترده‌ترین سطح در جهان مورد تصویب قرار گرفته است.

با وجود دستیابی به پیشرفت‌های تاریخی، این معاهده اکنون بر سر دوراهی مسیر خود قرار دارد.

دستاوردهای تاریخی کنوانسیون حقوق کودکان از سال 1989 در رابطه با بسیاری از جنبه‌های حقوق کودک، سبب افزایش توقعات از این معاهده شده است، دستاوردهایی که در گزارش حاضر به آنها اشاره شده و موثر و غیرقابل‌انکار بوده‌اند.

مدیر اجرایی کنونی یونیسف خانم هنریتا اچ. فور این دستاوردها را در "نامۀ گشاده به کودکان جهان" در سی‌امین سالگرد تصویب کنوانسیون چنین جمع‌بندی کرده است:

«در سه دهه پس از تصویب کنوانسیون حقوق کودکان، به رغم انفجار جمعیت جهانی، ما تعداد کودکانی را که از تحصیلات ابتدایی محروم هستند، تا 40 درصد کاهش داده‌ایم. سه دهه قبل، فلج اطفال تقریبا سبب مرگ یا فلج شدن 1000 کودک در هر روز می‌شد. امروزه  99 درصد از آن موارد حذف شده‌اند. بسیاری از اقدامات صورت گرفته در پس این پیشرفت‌ها، مانند واکسیناسیون، نمک رهیدراسیون اورال (او.آر.اس) و تغذیه بهتر، دارای جنبه‌های عملی و هزینه‌بر بوده‌اند. ظهور فناوری دیجیتال و موبایل و دیگر نوآوری‌ها سبب شده‌اند ارائه خدمات ضروری در جوامع دور از دسترس با سهولت و کارآمدی بیشتری صورت بگیرد و فرصت‌ها گسترده‌تر شوند.»

با این حال در برخی حوزه‌های دیگر این احساس تجدید حیات و امید برای حقوق کودکان مسکوت مانده‌ است. کنوانسیون حقوق کودکان حقیقتاً بر سر دوراهی است و زمان آن رسیده که راه خود را به سمت تحقق کامل چشم‌انداز و اهدافش برگزیند.

مشکلات اصلی حقوق کودکان به ویژه در میان اقشار آسیب‌پذیر همچنان باقی است. همانطور که خانم فور در ادامه نامه خود اشاره می‌کند: «فقر، نابرابری، تبعیض و فاصله  همچنان میلیون‌ها کودک را هر ساله از حقوق خود محروم می‌کنند، همانطور که هنوز روزانه 15 هزار کودک زیر 5 سال می‌میرند که بیشتر این مرگ و میرها نتیجۀ بیماری‌های قابل درمان و عوامل قابل پیشگیری است.»

تغییرات اقلیمی و دیگر رویدادهای کنونی مانند درگیری‌های نظامی طولانی‌مدت و مهاجرت و آوارگی گسترده، می‌توانند آیندۀ کودکان را تحت تاثیر قرار دهند و نیاز به تغییرات و اقدامات بنیادین را می‌طلبند. عدم امنیت غذایی و کمبود آب سالم به احتمال زیاد می‌توانند زندگی میلیون‌ها کودک را در خطر قرار دهند. بیماری‌های ناقل‌زاد شیوع بیشتری پیدا خواهند کرد. سه چهارم جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد اما محیط شهری در بسیاری موارد دارای شرایط مناسب و برنامه‌ریزی شده برای رشد کودکان نخواهد بود. به دلیل گسترش کمبود منابع، درگیری‌ها و خشونت‌های بیشتری در جهان اتفاق خواهد افتاد و کودکان بیشتری درمعرض بی‌خانمانی و مهاجرت قرار خواهند گرفت و تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست نیز نقش خود را ایفا خواهند نمود.

اگر به تحقق حقوق کودکان در دهه‌های پیش رو امید بسته‌ایم، باید همین امروز اقدام کنیم. با وجود این پیش‌زمینه، احترام به حقوق بشر به طور کلی و حقوق کودکان به شکل خاص تحت فشار و دشواری بیشتری قرار خواهد گرفت. کنوانسیون حقوق کودکان بدون مرزهای زمانی و معنادار باقی خواهد ماند اما کارایی و اثرگذاری آن کمتر خواهد شد. پیشرفت وضعیت کودکان طبقات فقیر در خطر بزرگی قرار خواهد داشت، مگر آن که همین امروز اقدام کنیم.

گزارش پیش رو ابزاری هم برای دفاع از دستاوردهای سه دهه گذشته و هم برای گفتگو و بحث پیرامون کارهای ضروری باقی‌مانده فراهم می‌کند.

 متن کامل این گزارش به پیوست قابل مطالعه است.