0.0 (0)

کتابچه نخستین بودجه حقوق و مستمریّات مجلس شورای ملّی  

در یک تعریف کلّی، بودجه سندی است که کلیة عواید و مخارج دخل و خرج مملکت را برای مدتی معیّن که معمولاٌ یک سال شمسی است، پیش‌بینی و مصوّب می‌کند که مدّت مزبور را سنة مالی می‌گویند که نهایتاٌ باید به تصویب مجلس (قوّة‌ مقنّنه) برسد. با شکل‌گیری تمدّن در جوامع اولیّة بشری و تشکیل حکومت به عنوان تنها حافظ مدنیّت یک قوم یا ملّت، بودجه‌ریزی و محاسبة "دخل و خرج" برای به سامان رساندن نظم و گردش امور، نقشی اساسی ایفا نموده است. با توسعه و تکامل جامعه امروزی، جایگاه بودجه در سرلوحة کار مسئولین سیاسی و حاکمان قرار گرفته و تبدیل به دانشی بسیار تخصصی و عملی گشته است.

از طرفی با به ثمر نشستن جنبش مشروطیت و تشکیل مجلس شورا، مقرّر شد همة امور مملکت با وضع قوانین تطبیق یابد. از آنجایی که بر اساس نظامنامة  انتخابات مجلس اول مشروطه، نمایندگان شش طبقه از طبقات اجتماعی واقع در پایتخت و ولایات می‌توانستند در مجلس حضور یابند، بسیاری از برگزیدگان دورة نخست را بازرگانان و اصناف تشکیل دادند. لذا فرصت مغتنمی پیش آمد تا مجلس اوّل، قوانین خوبی را در حوزة مالی و اقتصاد در کمیسیون‌های تخصّصی و صحن علنی مجلس به تصویب برساند که تدوین نخستین بودجة مملکتی، یکی از این اقدامات بوده اسیت.

دفتر حاضر با عنوان "کتابچة نخستین بودجة حقوق و مستمریّات مجلس شورای ملّی" توسط پژوهشگر ارجمند جناب آقای اسدالله عبدلی آشتیانی و از روی نسخة چاپ سنگی محفوظ در مجموعة مخازن کتابخانة مجلس، بازخوانی شده و توسط کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به چاپ رسیدهاست. کتابچة مذکور، در حقیقت نخستین سند بودجه‌ای تقدیمی از سوی دولت به مجلس است که در سال 1286 خورشیدی از تصویب مجلس گذشته و به خط سیاق است.

مؤلف در این کتاب به بررسی فلسفه وجودی بودجه و رابطة آن با برنامه‌ریزی پرداخته و تاریخ تحول بودجه‌ریزی در ایران را در دورة قبل از مشروطه و بعد از مشروطه، بیان کرده است.

سپس ویژگی‌های کتابچة بودجه، ساختار آن، روش تقسیم بودجه، القاب دیوانی مردان و زنان، متعلقین رکاب مبارک یا بیوتات سلطنتی، مجلس دوم و اولین بودجه علمی ایران، توضیح داده شده است.

در پایان، کتابنامه و تصاویر کتابچه و نمایه‌ها (نامها- جایها-کشورها- مشاغل ومناصب و براتهای دیوانی) آورده شده است.

کتابچه نخستین بودجة حقوق و مستمریّات مجلس شورای ملّی (قوی‌ئیل 1286 خورشیدی)، به کوشش اسدالله عبدلی آشتیانی، سال چاپ: 1398، شمارگان: 500، تعداد صفحات: 392 صفحه، قیمت: 000/500 ریال، ناشر: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی