تاریخ معاصر ایران
[1399/07/29]
شاه‌شکار: حکایتی از میرزا رضا کرمانی (١٢٢٦-١٢٧٥ش)
همزمان با ١٢٨ سالگی بدار آویختن میرزا رضا کرمانی ملقب به "شاه شکار"
پنجاه سال سلطنت ناصرالدین شاه در اوضاع کشور و ایرانیان تاثیری زیادی داشت که همه مورخان «استبداد رای و اتلاف سرمایه‌های کشور» را متفقاً اظهار کرده‌اند.
علاقه شاه به سفر و تفریح، سفر به اروپا و بازدید از پایتخت‌های اروپایی به همراه درباریان و استقراض خارجی و اعطای قراردادهای رژی و رویتر به انگلیسی‌ها از این موارد می‌باشد. مخالفان حکومتداری ناصرالدین شاه که وی را به سرکوب ندای آزادی‌خواهی و حبس و کشتار معترضان به سیاست‌های ناصری متهم می‌کردند با حذف امیر کبیر اولین صدراعظم مقتدر ناصرالدین شاعر باعث شد در همان اوان سلطنت، افراد متملق و چاپلوس در دربار ظاهر شده و فریادهای سید جمال‌الدین اسدآبادی و سایر علمای هوشیار ایران باعث خودآگاهی و بیداری عمومی در واقعه تنباکو و امتیازات رویتر و رژی گردید.
میرزا رضای کرمانی که در دوران وی بیش از یک سوم عمر خود را در زندان‌های حکام و ماموران ناصرالدین شاه طی کرده بود و در کرمان و قزوین از سوی نایب‌الدوله و عوامل شاه سال‌ها به حبس و شکنجه محکوم شده بود. بعد از رهایی و فرار به استانبول و دیدار با سید جمال به فکر انتقام و کشتن اتابک صدر اعظم برآمد که در واپسین لحظه با طرح قتل شاه درصدد زدن «ریشه ظلم و فساد» برآمد و در فرصتی که ناصرالدین شاه برای آغاز جشن‌های پنجاهمین سال پادشاهی و شکرگزاری در ١١ اردیبهشت ١٢٧٥(١٩٨٦م.) حرم عبدالعظیم در شهرری آمده بود، با شلیک گلوله تپانچه به ناصرالدین شاه به دوران استبداد پایان داد و لقب «شاه‌شکار» را برخود ثبت کرد.
در خصوص انگیزه و اجرای قتل ناصرالدین شاه مورخان زیادی قلم زده‌اند و گزارش کامل استنطاق میرزا رضای کرمانی تا زمان به دار آویختن در میدان مشق منتشر شده است که همگی بر صلابت میرزا رضا و عدم پشیمانی از کشتن شاه حکایت دارد و لذا اتهاماتی همچون بابی بودن وی که بشدت توسط دربار شایع شده بود، بی‌پایه است و گزارش فرمانده قزاق در هنگام اعدام میرزا رضا از خواندان قرآن و ادعیه مذهبی حکایت دارد و آخرین کلام وی که من شیعه هستم خط بطلانی بر خیال‌پردازی می‌باشد.
یحیی دولت آبادی با سرودن بیتی در صدد رفع اتهام از بابی بودن و هواداری از فرقه ازلیه وی برآمد:
«محب آل احمد غلام، هشت و چهار
فدایی مردم ایران رضای شاه‌شکار»
درخصوص میرزا رضای کرمانی کمتر کار تحقیقاتی جامعی صورت گرفته است. نویسنده ایتالیایی «فرانسیسکو سوریانو» با دیدن تصویر به‌زنجیر کشیدن و اعدام میرزا رضای کرمانی اقدام به انتشار داستانی نیمه‌تخیلی از این چهره تاریخی نموده است.
اطلاعات کتاب‌شناختی
نام کتاب: زندگی و مرگ میرزا رضا کرمانی
نام نویسنده: فرانسیسکو سوریانو(Francisco Soriano)
مترجم: رضا قیصریه
محل نشر: تهران
ناشر: نشر ثالث
تاریخ چاپ: 1383
برای مطالعه بیشتر می‌توانید به منابع زیر موجود در کتابخانه مجلس مراجعه کنید:
250415
435092
436288
155351
590462
1028915
