جلسه : 133 صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه سی ‌و یکم تیر ماه 1324  

مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره 14

 

 

جلسه : 133

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه سی ‌و یکم تیر ماه 1324

 

فهرست مطالب:

1) قرائت و تصویب صورت مجلس

2) مذاکره در دستور و تصویب پیشنهاد آقای قبادیان راجع به طرح لایحه دو دوازدهم

3) خروج عده‌ای از آقایان نمایندگان از مجلس و کافی نبودن عده برای مذاکره و ختم جلسه به عنوان تنفس

 

(مجلس سه ربع ‌ساعت‌ پیش از ظهر به‌ ریاست آقای سید‌ محمد‌صادق‌ طباطبایی تشکیل‌ گردید)

1- قرائت و تصویب صورت مجلس

صورت مجلس روز پنجشنبه بیست و هشتم تیر ماه را آقای (طوسی) منشی به شرح زیر قرائت نمودند.

مجلس یک ساعت ربع پیش از ظهر به ریاست آقای سید محمد‌صادق طباطبایی تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت و تصویب شد.

غایبین بی‌اجازه- آقایان: فرمند- امینی- دکتر اعتبار- مؤید ثابتی- کفایی- امیر ابراهیمی- شهاب فردوسی- فرهودی- دکتر شفق - دکتر عبده- عباس مسعودی- حسین تهرانی- محمدحسین قشقایی

دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: جلیلی - خاکباز- گیو- اخوان- سنندجی- تیمورتاش- جواد مسعودی  حسن اکبر- دشتی - تهرانچی- شریعت‌زاده - یمین اسفندیاری - خلعتبری - حکمت - نمازی - دهقان- ایرج اسکندری – دکتر آقایان - اریه - لنکرانی

آقای بدر وزیر دارایی لایحه قانونی راجع به دو دوازدهم اعتبارات مصوب سال 1323 برای هزینه‌های کشور در تیرماه و امرداد به قید یک فوریت تقدیم و پس از تذکار آقای فاطمی دائر به لزوم ارجاع لایحه به کمیسیون بودجه و تهیه گزارش آن پس از مطالعه جامع آقای وزیر دارایی موافقت نمودند لایحه به کمیسیون ارجاع شود تا برای جلسه آتیه گزارش آن تهیه و به عرض مجلس شورای ملی برسد.

برنامه دولت مطرح و آقای اردلان به عنوان مخالفت با آن عقیده داشتند مطالب مهم و اساسی از قبیل اجرای فصل پنجم پیمان سه‌گانه را برنامه دولت فاقد بوده و ضروری بود این موضوع مهم که مورد علاقه قاطبه ملت ایران است مانند برنامه دولت آقای حکیمی جزو خط‌مشی اساسی دولت قرار می‌گرفت و با اظهار تشکر از ملت و دولت انگلستان دائیر به موفقت با خروج قوای آن دولت از کشور ایران بر طبق مقررات پیمان، نسبت به مقامات شوروی نیز با اشاره بر روابط دوستی و صمیمت بین ملتین و تذکار فداکاری‌های کشور ایران در پیروزی نهایی متفقین معظم معتقد بودند با تخلیه کشور بر حسن ظن و حسن نظر ملت ایران خواهند افزود سپس به مقدمات تشکیل دولت فعلی و لزوم استفاده از طبقه جوان و الغا انحصارات در قسمت اقتصادی و انتقاد از روش دولت در توقیف جراید و ضرورت تقدیم قانون مطبوعات با رعایت آزادی مطلق و تشکیل محکمه خاص و تنظیم دفتر قانونی دخل و خرج روزنامه پرداخته و در خاتمه راجع به بیکاری و ضرورت جلوگیری از آن به وسیله ایجاد امنیت مالی و استفاده از سرمایه‌های داخلی و مخالف با صنعتی‌کردن فعلی کشور از نظر قلت جمعیت و عدم وسایل بهداشت مختصری ایراد و آقای فرخ موافق و در جواب آقای اردلان نسبت به تصدی جوانان به امور کشور با توجه به تجربیات عملی آنان مختصری بیان و تشکیل محکمه مطبوعات و هئیت منصفه اجباری و همچنین اقدام سریع و عاجل دولت را به اجرای فصل پنجم پیمان سه‌گانه و جلوگیری از عملیات زمان جنگ را در ایام صلح ضروری دانسته و بعداً اشاره به لزوم تأسیس اداره عشایر برای رفاه و آسایش کلی آنان نموده و جلوگیری از رشوه‌خواری و عملیات خلاف قانون پاره‌ای از مأمورین را از اهم وظایف دولت تشخیص و توجه هئیت حاکمه را به گزارش واصله از تبریز راجع به سوءاستفاده استاندار آذربایجان جلب و معتقد بودند در مراجع صالحه به صحت و سقم گزارش نامبرده رسیدگی و نتیجه آن به عرض مجلس شورای ملی برسد سپس نسبت به استفاده قانونی دولت ایران از نصف آب هیرمند به ترتیب مقرره بین ایران و افغانستان اشاره نموده و اظهار داشتند از طرف وزارت امور خارجه به دولت دوست و همجوار تذکار داده شود از استفاده بیش از میزان حقابه معمولی که به ضرر رعایای ایران و برخلاف اصول و مقررات حقوق بین‌الملل عمومی است خودداری نمایند.

+++

آقای صدر نخست‌وزیر راجع به اجرای فصل پنجم پیمان سه‌گانه توضیح دادند اشاره ضمن ماده اول برنامه به پیمان سه‌گانه بیشتر متوجه همین قسمت بوده و موضوع مورد توجه دولت فعلی نیز بوده تا طبق منظور مجلس وملت ایران سعی و جدیت به اجرا آن بشود و راجع به همکاری با وزرای جوان تذکار دادند شخصاً با استفاده از جوانان تحصیل کرده برای خدمت به کشور موافق ولی د رانتخاب وزیران بیشتر جنبه تخصص در عمل منظور بوده و بدیهی است جوانان مجرب نیز به مرور جای سابقین را گرفته و به خدمت خواهند پرداخت و نسبت به موضوع جرائد اظهار داشتند از طرف ایشان دستور توقیف روزنامه‌ای داده نشده و موضوع مربوط به اختیاراتی است که فرماندار نظامی بر طبق قانون داشته و در نظر است با توجه به قانون اساسی لایحه قانونی برای مطبوعات و تشکیل محکمه قانونی آن تقدیم گردد تا به لحاظ آزادی مطبوعات و رعایت جنبه انتقادات صحیح به حیثیت و حقوق افراد تجاوز نشود در خاتمه توضیح دادند موضوع عشایرر نیز طرف توجه دولت بوده و در نظر است برای این کار کمیسیونی در وزارت کشور تشکیل شود که ترتیب صحیحی برای این کار داده شود.

آقای دکتر آقایان نیز به عنوان مخالفت با برنامه آن را فاقد جنبه عملی دانسته و علت عدم اجرای برنامه‌ها را منوط به بی‌ثباتی دولت‌ها دانسته و معتقد بودند وضع کنونی دنیا ایجاب می‌کند دولت‌های بادوامی در رأس امور قرار گرفته تا به نتیجه مثبت عملی به نفع کشور برسند سپس به خروج سرمایه‌های داخلی از کشور و عدم امنیت قضایی اشاره نموده و مقتضی می‌دانستند با ایجاد امنیت و تشویق حس ابتکار و توجه جوانان به مشاغل آزاد و خودداری از تشریفات اداری غیرضروری برنامه کامل اقتصادی تنظیم و با اعمال کامل حق حاکمیت دولت از بیکاری جلوگیری شده و کشور به ارج عالیه ترقی سیر نماید.

چون پیشنهاد ختم جلسه شده بود بقیه مذاکرات به ساعت قبل از ظهر روز شنبه 30 تیر ماه موکول و مجلس نیم‌ ساعت بعد از ظهر ختم شد.

رئیس- در صورت مجلس اعتراضی هست؟ آقای پوررضا

پوررضا- آقای محمدحسین قشقایی را در صورت مجلس غایب بدون اجازه نوشته‌اند در صورتی که ایشان مریض هستند یک هفته است عمل کرده‌اند شرحی هم نوشته‌اند.

رئیس- اصلاح می‌شود آقای فیروزآبادی در صورت مجلس فرمایشی دارید؟ (فیروزآبادی- خیر در دستور) صورت مجلس تصویب شد.

2- مذاکره در دستور و تصویب پیشنهاد آقای قبادیان راجع به طرح لایحه دو دوازدهم

قبادیان- بنده پیشنهادی دارم.

رئیس- پیشنهاد آقای قبادیان قرائت می‌شود.

بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه دو دوازدهم قبل از برنامه دولت مطرح بشود.

حکمت- مورد ندارد آقا برنامه دولت جز دستور است.

تیمورتاش- باید تغییر دستور داده شود .

قبادیان -اجازه بدهید توضیح عرض کنم.

رئیس- آقای قبادیان

قبادیان -قضیه لایحه دو دوازدهم مطلبی است که واقعاً مسلم است که باید تصویب بشود کمیسیون بودجه هم تصویب کرده است راپورتش را هم داده است و کارمندان دولت هم یک عده‌ای هستند که واقعاً محتاج به این حقوق هستند و اگر تأخیر بشود واقعاً اسباب زحمت این کارمندان خواهد بود و بنابراین بنده استدعا می‌کنم لایحه‌ای که از کمیسیون آمده است قبل از برنامه دولت مطرح بشود و تصویب بشود بعد وارد برنامه دولت بشویم.

رئیس- آقای دکتر زنگنه

دکتر زنگنه- به طوری که آقای قبادیان فرمودند البته لایحه دو دوازدهم یا یک‌ دوازدهم یا هر چه که در کمیسیون تصویب شده است بایستی مطرح بشود و لازم هم هست ولی برنامه دولت الان مطرح است و جز دستور است و مقداری هم صحبت شده است و به نظر بنده اصلاً خارج‌کردن برنامه دولت از دستور خودش صورت خوشی نخواهد داشت این است که بنده عرض می‌کنم به کفایت مذاکرات آقایان زودتر رأی بدهند و بعد وارد در این مطلب بشویم .

رئیس- آقای فاطمی

فاطمی- در این موضوع البته محل تردید هیچ یک از آقایان نمایندگان نیست که این مطلب بایستی به فوریت هم مطرح بشود و به همین جهت هم بود که قرار شد در این باب توافق نظری حاصل بشود مخصوصاً امروز صبح هم با آقای دکتر مصدق صحبت کردیم و در این سه چهار روز هم با حضور آقای رئیس مجلس صحبت شد که بعد از رأی اعتماد به دولت بلافاصله لایحه دو دوازدهم مطرح بشود (صحیح است) و البته آقایان هم موافقند که بعد از رأی اعتماد به دولت به لایحه دو دوازدهم رأی گرفته شود آقایان هم تشریف داشتند که این طور مذاکره شد پیش چشم خودشان می‌گویم و خوب است موافقت بفرمایند بعد از برنامه دولت به دو دوازدهم رأی گرفته شود این است که بنده از آقای قبادیان تقاضا می‌کنم موافقت بفرمایند بعد از رأی اعتماد به دولت این لایحه مطرح بشود .

قبادیان- رأی اعتماد به دولت چه تأثیری دارد در این لایحه.

مهندس فریور- خیلی تأثیر دارد.

رئیس- رأی می‌گیریم.

محمد طباطبایی- اجازه می‌فرمایید یک توضیحی عرض کنم؟

رئیس- بفرمایید

محمد طباطبایی- توجه بفرمایید آقایان لایحه دو دوازدهم جزو دستور بوده صورت جلسه هم حاضر است ما به این قید که خبر کمیسیون بودجه بیاید به مجلس و روز شنبه مطرح بشود موافقت کردیم که لایحه با این که تقاضای یک فوریتش هم شده بود رفت به کمیسیون و الان امروز آخر ماه است ادارات و مؤسسات و وزارتخانه‌ها معطل هستند (صفوی- سه چهار روز هم طول می‌کشد پس فردا هم تعطیل است) و من بدون این که طور دیگر بخواهم مطلب را عرض بکنم خواستم از آقایان تمنی بکنم که حقوق مستخدمین دولت و مؤسسات عمومی را ما برای جریان‌های داخلی خودمان و مجلس گرو نمی‌کشیم (صحیح است) و همه آقایان هم می‌دانم در این باب دارای حسن‌نیت هستند موافقت بفرمایند لایحه دو دوازدهم بگذرد و ادارات و مؤسسات از حال نگرانی بیرون بیایند (صحیح است) بعد بلافاصله وارد پرگرام دولت بشویم و صحبت بشود چون چند نفر موافق و مخالف روی برنامه صحبت خواهند کرد و ممکن است سه روز چهار روز طول بکشد البته سه چهار روز برای ما که در مجلس هستیم و بودجه مجلس هم گذشته است و خیالمان راحت است مانعی ندارد ولی در خارج اگر آقایان عطف توجهی با اوضاع و احوال مستخدمین مملکت بفرمایند به همین قضیه التفات خواهند فرمودند با این حال خواهش می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند لایحه دو دوازدهم مطرح بشود پنج شش دقیقه هم وقت بیشتر نخواهد گرفت صحبتی هم ندارد قرار هم می‌گذاریم بعد از آن فوراً برنامه مطرح شود .

رئیس- آقای حکمت

صمصام- آقا در پیشنهاد یک موافق و یک مخالف فقط باید صحبت بکند.

رئیس- این غیر از آن مورد است.

حکمت- چند روز است که این دولت حاضر تشکیل شده و به واسطه نیامدن اقلیت به مجلس نتوانسته است مشغول کار بشود و غریب این است در صورتی که اقلیت مذاکره نمی‌کند اکثریت برنامه دولت را مورد انتقاد و اعتراض قرار داده است حق این بود در این چهل روز مشورت می‌کردند و یا تعاطی فکر می‌کردند که بعد از چهل و چند روز موضوع کابینه قبل و همان ترتیب تکرار نشود ولی باز می‌بینیم بیست نفر سی نفر ثبت اسم کرده‌اند و اگر آقایان همه بخواهند مذاکره کنند در برنامه دو سه هفته خود اکثریت طول می‌دهند و این هیچ سابقه خوبی نیست و ترتیب صحیحی به نظر نمی‌آید بنده عقیده‌ام این است که یک نفر دیگر از آقایان صحبت بکنند و بعد مذاکرات کافی بشود بعد وارد اخذ رأی بشویم و بعد از اخذ رأی لایحه دو دوازدهم بلافاصله در همین جلسه بگذرد اگر امروز هم نگذشت جلسه عصر بشود و اگر نشد فردا جلسه بشود ممکن است هر روز جلسه بکنیم علت ندارد که جلسه هفته سه روز باشد آقایانی که از سابق در مجلس بوده‌اند خوب در نظر دارند که هر وقت کار فوری یا عاجلی پیش می‌آمد ما اینجا ظهر هم می‌ماندیم حتی می‌فرستادم از لقانطه چلوکباب می‌آوردند می‌خوردیم و گاهی شب هم می‌ماندیم حالا چه شده است که این قدر معطل می‌شویم و نزدیک ظهر می‌آییم نمی‌دانم بنده عقیده‌ام این است که برنامه دولت را از دستور خارج نکنیم برای دولت هم خوب نیست بهتر است مذاکره بشود بعد که تمام شد به لایحه دو دوازدهم هم بپردازیم.

جمعی از نمایندگان - رأی

رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای قبادیان . آقایانی که موافقند(قیام فرمایید) (عده‌ای قیام نمودند تصویب نشد)

جمعی از نمایندگان- بشمارید آقا

رئیس- بسیار خوب آقایان رأی دهندگان تأمل بفرمایند تا شماره شود.

اکثر آقایان قیام نمودند و از طرف منشیان شماره شد

رئیس- اکثریت است .

3 - خروج عده‌ای از آقایان نمایندگان از مجلس و کافی نبودن عده برای مذاکره و ختم جلسه به عنوان تنفس

(در این موقع عده ای از آقایان نمایندگان از جلسه خارج و عده برای مذاکره کافی نبود.)

رئیس- اگر اجازه می‌فرمایید ده‌ دقیقه تنفس شود در این موقع بیست ‌دقیقه قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس ختم و دیگر تشکیل نگردید.

رئیس مجلس شورای ملی - سید محمدصادق طباطبایی

+++

مذاکرات مجلس

 

بقیه جلسه 133

مجلس مقارن ظهر روز سه‌شنبه دوم مرداد ماه 1324به‌ ریاست آقای سید ‌محمدصادق‌ طباطبایی تشکیل‌ گردید)

رئیس- چون جلسه به طور تنفس ختم شده بود صورت جلسه نداریم و شروع می‌کنیم به دستور آقای آصف و آقای فیروزآبادی اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (جمعی از نمایندگان- دستور دستور)

هاشمی- اجازه بفرمایید در جلسه سه‌شنبه 24 تیر ماه هنگامی که عده کافی بود خبر کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به 45 روز مرخصی آقای ناجی خوانده شد بعداً عده برای رأی کافی نبود و الان باید رأی گرفته شود.

رئیس- موافقند آقایان (جمعی از نمایندگان - با چی؟) با مرخصی

فرخ- عده برای رأی کافی نیست.

دکتر مصدق- اجازه می‌فرمایید؟

رئیس- بفرمایید- از آقایان خواهش می‌کنم چند دقیقه اجازه بفرمایند بنده یک عرایضی دارم عرض کنم و بعد لایحه بودجه مطرح شود.

4- قرائت گزارش کمیسیون بودجه راجع به دو دوازدهم

دشتی- خبر کمیسیون بودجه الان مطرح است.

دکتر مصدق- اگر اجازه بدهید اول بنده دلایلم را عرض می‌کنم بعد.

دشتی- آخر نمی‌شود

فاطمی- به عنوان  مخالفت با لایحه بودجه بفرمایید.

دکتر مصدق- آقا بنده می‌خواستم نظر خودم را عرض بکنم آخر ما خودمان یک طرحی تهیه کرده بودیم آقایان آمدند مذاکره کردند و قرار شد ...

دشتی- اجازه بفرمایید یک اخطار نظامنامه‌ای دارم.

دکتر معظمی- آقای دکتر به عنوان مخالف صحبت بفرمایید

فاطمی- به عنوان مخالف می‌توانید صحبت کنید.

دکتر مصدق- خارج از موضوع می‌شود.

دشتی- خبر کمیسیون بودجه در جلسه پیش‌تر بر اثر پیشنهاد آقای قبادیان جزو دستور شد و الان باید مطرح شود و الان اگر آقای دکترمصدق به عنوان مخالف با آن خبر کمیسیون بودجه بخواهند صحبتی بکنند ممکن است در نوبت خودشان صحبت بفرمایند.

دکتر مصدق- بلی بسیار خوب

دشتی- پس باید خبر کمیسیون قرائت بشود بعد.

(خبر کمیسیون بودجه توسط آقای هاشمی به شرح زیر قرائت شد)

گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون بودجه لایحه شماره 12445 دولت راجع به اعتبار دو دوازدهم هزینه کشور را برای دو ماهه تیر و مرداد ماه 1324 با حضور آقای وزیر دارایی مطرح نموده با توضیحاتی که آقای وزیر دارایی بیان نمودند ماده واحده پیشنهادی عیناً به شرح زیر تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.

ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود کلیه حقوق و هزینه‌های مستمر و غیرمستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر هزینه‌های کشور را در دو ماه تیر و مردادماه 1324 در حدود دو دوازدهم اعتبارات مصوب سال 1323 پرداخت نماید.

این پرداخت‌ها با رعایت قوانین مربوط به اعتبارات سال 1323 و بر طبق قانون بودجه سال 1322 و قانون متمم بودجه سال‌های 1321 و 1322 و قانون و آیین‌نامه‌های کمک به کارمندان به عمل خواهد آمد.

تبصره 1- کمک کارمندان وزارت جنگ نیز مانند سایر وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی از محل درآمد سال 1324 کشور قابل پرداخت می‌باشد.

تبصره2- وزارت دارایی مجاز است هزینه نگاهداری یکهزار نفر ژاندارم احتیاط را که در سال 1323 نیز اعتبار مخصوص برای آن تصویب شده بود در پنج ماهه اول سال 1324 در حدود دو میلیون و پانصد هزار ریال پرداخت و ضمن بودجه سال جاری ژاندارمری اعتبار سالیانه آن را منظور نماید.

تبصره 3- مفاد تبصره (1) ماده واحده

+++

مصوب 31 فروردین‌ ماه1323 موضوع تنخواه‌گردان خزانه‌داری کل مادام که لغو نگردیده به قوت خود باقی است.

رئیس- از روی این ورقه نوبت آقای فولاوند است.

5- تقدیم طرح یک دوازدهم بودجه تیر ماه 1324 از طرف آقای دکتر مصدق و استرداد آن

دکتر مصدق- آقا بنده پیشنهاد کرده‌ام پیشنهاد را قرائت بفرمایید.

رئیس- پیشنهاد آقای دکتر مصدق قرائت می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم خبر کمیسیون بودجه از دستور امروز خارج شود.

رئیس- آقای دکتر مصدق

دکتر مصدق- با این لایحه دولت بنده شخصاً مخالفم و این عرایضی که می‌کنم از طرف خودم عرض می‌کنم و به هیچ ‌وجه هم مربوط به اقلیت نیست که به من اجازه داده باشند یا نداده باشند برای این که من از طرف خودم عرض می‌کنم من با این لایحه دولت مخالفم برای این که با خود دولت مخالفم علت این که من با دولت مخالف هستم این است که به‌ واسطه وضعیت جنگ کنونی و وضعیت جغرافیایی این مملکت قشون خارجی مملکت ما را اشغال کرده و هیچ ایرانی نیست که از این اشغال راضی باشد (صحیح است) همه ناراضی هستند (البته - صحیح است) ولی برای این کار یک اشخاصی نظر شدن این است که اگر قشون خارجی در این مملکت باشد انتخابات آزاد نخواهد و باید قشون خارجی برود تا انتخابات آزاد بشود (صحیح است) این نظر یک دسته است و برای این کار بنده شنیده‌ام که یک طرحی آورده‌اند و می‌خواهند مطرح بکنند در مجلس که مادامی که قشون خارجی در این مملکت هست انتخابات اجرا نشود البته بنده شنیده‌ام (صحیح است) این لایحه، این طرح قانونی نتیجه‌اش این می‌شود که اگر قشون خارجی در این مملکت ماند و نرفت یا انتخابات اصلاً تجدید نشود و یا مجلس در آخر انقضا مدت تمدید شود. اگر انتخابات نشد این برخلاف اصل هفتم قانون اساسی است که می‌نویسد: اصول مشروطیت کلاً و جزئاً تعطیل بردار نیست و اگر آمدند و مجلس را خواستند تمدید کنند.

دکتر طاهری - این فرمایشات شما موضوع ندارد

دکتر مصدق - اجازه بفرمایید من با دولت مخالفم و باید نظر خود مرا بگویم اگر انتخابات نشد به کلی اصلاً مجلس تعطیل خواهد شد و این برخلاف اصل هفتم قانون اساسی است (صحیح است) و اگر بخواهید تمدید کنید آن هم برخلاف قانون اساسی است (صحیح است) به جهت این که اصل پنجم قانون اساسی دوره مجلس را دو سال معین کرده است و این راهم باید عرض کنم که این مردم هم اساساً اکثریت این مجلس را نماینده خودشان نمی‌دانند- بعضی از نمایندگان - این طور نیست پس بنده می‌خواهم عرض کنم که تنها قشون خارجی فقط مؤثر در انتخابات ما نیست چرا به جهت این که در دوره بیست‌ساله قشون خارجی در مملکت ما نبود و ما انتخابات نداشتیم ؟ یک چیز دیگری هم هست و تا آن چیز مرتفع نشود انتخابات آزاد نمی‌شود (صحیح است) می‌خواهد قشون خارجی باشد می‌خواهد نباشد چون در دوره 20 ساله قشون خارجی نبود و انتخابات آن طور بود پس نظر ما این است که امروز یک دولتی تشکیل شود که به تمام معنی مورد سوظن هیچ یک از مجاورین ما نباشد و مورد اعتماد جامعه ملت ایران باشد یک دولتی باید تشکیل شود که مطیع نمایندگان مجلس شورای ملی نباشد (همهمه نمایندگان) (سندجی - یعنی مطیع فرد نباشد) بله بنده هم مقصودم این است که مطیع فرد و مطیع شخص نباشد اگر نمایندگان مجلس توانستند در یک دولتی مؤثر واقع شوند آن وقت دوره پانزدهم هم از دوره چهاردهم بدتر خواهد شد پس نظر ما این است و داخل د‌ر صلاحیت شخصی این دولت هم نمی‌شوم فقط بنده عرض می‌کنم که بنده این دولت را آن دولتی که بتواند این مسأله را تأمین کند نمی‌دانم و باید دولتی تشکیل شود که به هیچ ‌وجه مورد سوظن هیچ یک از مجاورین ما نباشد حالا بیش از این عرضی نمی‌کنم ما مدت چهل روز بود که در مجلس نمی‌آمدیم چه شد که آمدیم برای این که مذاکراتی با خود رئیس دولت کردیم و ما را متقاعد کردند مذاکراتی هم که با نمایندگان اکثریت کردیم بالأخره مورد تردید اکثریت واقع شد و گفتند اینها نماینده ما نیستند (بعضی از نمایندگان با همهمه - خیر آقا این‌طور نیست) و بالأخره امروز ما برای این آمدیم که عرض کنیم به هیچ ‌وجه من‌الوجوه حاضر نیستم که از عمل ما مستخدمین مملکت مستخدمین دولت که با کمترین حقوق و یک عده زیادشان با وضع سختی زندگی می‌کنند و با این حال با نهایت صحت عمل و درستی کار می‌کنند از این اپستروکسیون ما متضرر شوند و بگویند که ما با کمترین حقوق زندگی می‌کنم به واسطه یک مذاکراتی که بین اقلیت و اکثریت هست حقوق ما به تعویق می‌افتد جز این نظر نداشتیم عجالتاً ما یک طرحی پیشنهاد کردیم و آقایان محترم هم که البته همیشه ما با آنها همراهی کرده‌ایم و اعمالی کرده‌ایم با این طرح موافقت کنند و طرحی که ما پیشنهاد کرده‌ایم مطابق همین لایحه دولت است که در کمیسیون بودجه تصویب شده فقط و فقط ما یک دوازدهم آن را پیشنهاد کرده‌ایم و نماینده محترک دولت هم در این‌جا هست از آقایان هم استدعا می‌کنم که این طرح یک دوازدهم را مطرح بفرمایید آن وقت کار دولت ما با شما باشد برای جلسه بعد(صحیح است)

(طرح مزبور را به شرح زیر آقای دکتر مصدق قرائت نمودند).

مجلس شورای ملی

نظر به این که نمایندگان اقلیت به عنوان مخالفت با دولت جناب آقای صدر حاضر نیستند به لایحه‌ای که دولت نامبرده پیشنهاد مجلس نموده است رأی بدهند و نظر به این که مخالفت اقلیت با دولت نمی‌بایست سبب شود که در تأدیه حقوق مستخدمین دولت یعنی آن مستخدمینی که با حقوق غیرکافی ساخته و از طریق درستی و وظیفه‌شناسی منحرف نشده‌اند و همچنین مصارف مؤسسات عام‌المنفعه تأخیر شود علیهذا امضاکنندگان ذیل خبر کمیسیون بودجه را فقط برای یک ‌دوازدهم به عنوان طرح قانونی پیشنهاد و تصویب آن را به قید فوریت درخواست می‌نماییم.

ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود کلیه حقوق و هزینه‌های مستمر و غیرمستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر هزینه‌های کشور را برای تیرماه 1324 در حدود یک دوازدهم اعتبارات مصوب سال 1323 پرداخت نماید. این پرداخت‌ها با رعایت قوانین مربوط به اعتبارات سال 1323 و بر طبق قانون بودجه سال 1322 و قانون متمم بودجه سال‌های 1321 و 1322 و قانون و آئین نامه‌های کمک به کارمندان به عمل خواهد آمد.

تبصره1-کمک کارمندان وزارت جنگ نیز مانند سایر وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی از محل درآمد سال 1324 کشور قابل پرداخت می‌باشد.

تبصره2- وزارت دارایی مجاز است هزینه نگاهداری یک هزار نفر ژاندارم احتیاط  را که در سال 1324 نیز اعتبار مخصوصی برای آن تصویب شده بود در چهار ماهه اول سال 1324 در حدود دو میلیون ریال پرداخت و ضمن بودجه سال جاری ژاندارمری اعتبار سالیانه آن را منظور نماید.

تبصره3- مفاد تبصره (1) ماده واحده مصوب 31 فروردین‌ماه 1323 موضوع تنخواه‌گردان خزانه‌داری کل مادام که لغو نگردیده به قوت خود باقی است)

این آقا طرح ما بود چون عجالتاً ما به لایحه دولت نمی‌توانیم رأی بدهیم برای این که رأی دادن به لایحه دولت تا اندازه سبب می‌شود که ما به دولت اعتماد داریم (بعضی از نمایندگان - این طور نیست) پس از شما آقایان هم عاجزانه استدعا می‌کنم درخواست می‌کنم با ما موافقت بفرمایید و این طرح را تصویب بفرمایید چون برای یک دوازدهم است که ما هم بتوانیم رأی بدهیم و الا اگر بخواهید نکنید باز ما دچار مشکلاتی خواهیم شد که اگر به لایحه دولت رأی بدهیم مثل این است که به دولت رأی داده‌ایم.

رئیس- آقای دشتی

فاطمی- خود آقای وزیر دارایی هم قبول می‌فرمایند.

دشتی- عرض کنم که استدلالات آقای دکتر مصدق به هیچ‌ وجه با نتیجه‌ای که گرفته منطبق نبود یعنی نتیجه با مقدمه استدلالاتشان هیچ شبیه نبود و این بارها اتفاق می‌افتد و در ایران معمول است که اشخاص استدلالی که می‌کند یک کلیاتی را که مورد اتفاق تمام مردم است می‌گویند ولی نتیجه‌ای که می‌گیرند هیچ به آن مربوط نیست مثلاً ایشان می‌گویند یک دولتی نباید باشد که مورد سوظن همسایگان باشد یا یک دولتی می‌خواهیم که مداخله در انتخابات نکند بنابراین با این دولت مخالفم (دکتر مصدق - بله) ما هم به همین دلیل استدلال می‌کنیم که به این دولت معتقد هستیم (صحیح است) پس این  نتیجه شما مسلم نیست و مقدمه شما به این نتیجه‌ای که فرمودید منطبق نمی‌شود و به هیچ ‌وجه صحیح نیست یعنی استدلال منطبق با نتیجه نمی‌شود و موجه نیست (صحیح است) (مظفرزاده- ولی ملت ایران می‌فهمد) اما این پیشنهادی که فرمودید ابداً مربوط به این مقدمه نبود شما پیشنهاد فرمودید که لایحه دو دوازدهم از دستور خارج شود چه مربوط به کابینه صدر است چه مربوط به موافقت یا مخالفت با کابینه است؟ چه مربوط به انتخابات و این حرف‌ها است چه لزوم دارد به این که شما فکر مردم را حالا بخواهید مشوب بکنید راجع به انتخابات آینده دکتر مصدق ما فکر مردم را مشوب نمی‌کنیم) اما راجع به آن طرحی که فرمودید

+++

اجازه بدهید توضیح بدهم تا رفع شبهه بشود آن کسانی که این طرح را خیال کرده‌اند پیشنهاد بکنند این را یک وسیله‌ای می‌دانند که اگر این طرح تصویب بشود بعد از سه‌ ماه دیگر قشون بیگانه از این کشور خارج خواهد شد.(صحیح است- صحیح است) چرا فکر مردم را بی‌خود مسموم می‌کنید؟(دکتر مصدق - ما فکر مردم را مسموم نمی‌کنیم) ما معتقدیم که یک مملکتی مجلس شورای ملی نداشته باشد بهتر است از این که مجلس شورای ملی داشته باشد ولی در تحت نفوذ اجنبی  (صحیح است - صحیح است - احسنت)

دکتر مصدق- اشباه کاری نکنید 20 سال تمام در این مملکت شماها در این مجلس شورای ملی وکیل بودید و این خراب‌کاری‌ها پیش آمد (همهمه نمایندگان- صدای زنگ)

دکتر مصدق- اشتباه کاری بس است بس است آقا

یمین اسفندیاری- 20 سال شما لیاقت همان حکمت را داشتید.

دشتی- ما همه چیز را تحمل می‌کنیم توی این مملکت ولی نمی‌توانیم تحمل کنیم که مجلسی با نفوذ اجانب وجود داشته باشد (صحیح است - احسنت احسنت)

دکتر مصدق- 20 سال شما این کار را کردید ما می‌خواهیم مجلس ملی ایران باشد.

هاشمی- بیست سال مجلس مجلس ایران بود نه مجلس اجنبی (صحیح است) 20 سال تمام مجلس ایران بود نه مجلس خارجی و اجنبی (صحیح است)

دکتر مصدق- 20 سال قشون خارجی نبود و انتخاباتتان به آن‌جور بود. اشتباه کاری بس است.

دشتی- شما هرچه بفرمایید ما احترام شما را از دست نمی‌دهیم ...

(دکتر مصدق - من احترام می‌خواهم چه بکنم می‌خواهید احترام بکنید می‌خواهید نکنید) ولی شما کاری دارید می‌کنید که احترام شما دارد می‌رود . اگر یک روز این طرح مطرح شد آن وقت به شما می گویم قضایا از چه قرار است و موضوع را حلاجی می کنم و به شما نشان می دهم (دکتر مصدق- چه چیز را نشان می دهید؟) آقای دکتر مصدق هنوز گویندگان هستند اندر عراق - که قوه ناطقه مدد از ایشان برد (صحیح است - احسنت احسنت) حالا می‌آییم سر موضوع: راجع به دو دوازدهم خبر کمیسیون بودجه که در جلسه قبل پیشنهاد شد جز دستور بشود، ما موافقت کرده بودیم که اول برنامه دولت مطرح بشود بعد بیاییم سر این دو دوازدهم ولی یکی از رفقای اکثریت ما و اکثریت رفقای ما موافقت کردند به این که خبر کمیسیون بودجه راجع به دو دوازدهم مطرح بشود برای چه؟ برای این که ما خودمان می‌دانیم که اغلب مأمورین دولت مردمان فقیر و بیچاره ای هستند(صحیح است) و مهم‌تر از همه این که اگر این حقوق به آنها سر وقت نرسد اینها ممکن است اغتشاش بکنند و دست خارجی هم از این اغتشاش استفاده بکند (صحیح است) (مهندس فریور- به همین مناسبت ما هم طرح قانونی دادیم) از این جهت آمدیم و این را پیشنهاد کردیم و تصویب شد آقایان هم اپستروکسیون کردند البته بنده از کسانی نبودم که شخصاً عمل آقایان را حمل بر سوء‌نیت بکنم که بگویم قصدشان این بوده است که حقوق کارمندان دولت نرسد و اغتشاش بر پا شود و دست اجنبی استفاده بکند آن هم در چه موقعی؟ در موقعی که کنفرانس پوتسدام مطرح است و ممکن است که مقدرات ما تغییر بکند بنابراین من این موضوع را حمل بر سوءنیت نمی‌کنم چون من شخصاً از آن‌هایی هستم که سوءظن زیاد ندارم این را با رفقا که صحبت کردم این‌طور حل کردم که این دو علت دارد که شما این کار را کردید یک علتش این است که اگر پول به دولت برسد و دستش باز بشود دیگر احتیاج به مجلس شورای ملی ندارد و یکی دیگر این که می‌گویید ما اگر به این لایحه رأی ندهیم خواهند گفت که برای مستخدمین دولت و دو دوازدهم حقوق آنها ما رأی نداده‌ایم و اگر رأی بدهیم مثل این است که به دولت رأی اعتماد داده باشیم و آن وقت ممکن است این را دولت ازش استفاده بکند و رأی اعتماد فرض بکند و خود را دیگر محتاج به مجلس نداند ولی از آن روز تا به حال صحبت‌هایی کردیم حتی آخرین صحبتی که شد رفیق عزیز ما آقای تهرانچی در حضور آقای رئیس صحبت کردند و گفتند که آقایان گفته‌اند ما به جای دو دوازدهم گزارش کمیسیون بودجه یک طرحی تهیه کرده‌ایم که یک‌ دوازدهم باشد ما گفتیم این که معنی ندارد به بچه‌بازی شبیه‌تر است یک لایحه‌ای است که دولت تقدیم کرده و برحسب نظر مجلس رفته است به کمیسیون بودجه و کمیسیون بودجه هم خبرش را داده است ممکن است آقایان هم به همان رأی بدهید منتها ما هم اینجا رسماً اعلام می‌کنیم که این رأی ابداً مربوط به رأی اعتماد نیست (صحیح است) در حقیقت این رأی به منزله رأی اعتماد به دولت نخواهد بود و ما هم آن را رأی اعتماد به دولت قبول نمی‌کنم (بعضی از نمایندگان - هیچ ربطی به دولت ندارد) و باز هم الان در مقابل مخبرین جراید و ملت ایران قول می‌دهم (سنندجی- بلی تکلیف دولت بعد معلوم بشود)که برنامه دولت مطرح شود و روی برنامه دولت هم بحث شود و رأیاعتماد هم گرفته شود و شترسواری که دولا دولا نمی‌شود دولتی است آمده است باید برنامه‌اش اینجا مطرح شود و رأی اعتماد گرفته شود اگر اکثریت دارد می‌ماند اگر ندارد می‌رود پی‌ کارش غیر از این ما کاری نمی‌توانیم بکنیم هیچ کسی غیر از این کاری نمی‌تواند بکند اگر غیر از این باشد خیانت به مشروطه است (دکتر مصدق- مشروطه‌ای باقی نمانده) آقا اجازه بفرمایید خواهش می‌کنم وقتی که شما صحبت می‌کردید من هیچ صحبت نکردم تمنا می‌کنم برای حفظ احترام خودتان صحبت نکنید (پوررضا - این هم صحیح است) با آقای تهرانچی هم قرار گذاشتیم که دو دوازدهم یک دوازدهم بشود که فعلاً کار ادارات دولتی راه بیفتد و مأمورین دولت حقوق‌شان داده شود و ما همین طور موافقت می‌کنیم و خودمان هم اعلام می‌کنیم که رأیی که به این لایحه داده می‌شود مربوط به دولت نیست برای این که همه اکثریت و اقلیت اعتقاد دارند که به دو دوازدهم رأی داده شود و حقوق ادارات داده شود بنابراین ما هم این را به عنوان رأی به برنامه دولت تلقی نخواهیم کرد (صحیح است) و روز پنجشنبه هم برنامه دولت را مطرح می‌کنیم و الان هم حاضریم که در مقابل تمام مردم هم تکرار کنیم که یک کلمه هم تخلف نکنیم و الا این معنی ندارد که خبر کمیسیون بودجه مطرح است شما بگویید من طرح می‌دهم و به این لایحه رأی نمی‌دهم مانعی ندارد شما فقط حضورتان در مجلس لازم است ممکن است رأی هم ندهید ما خودمان اکثریت داریم و رأی می‌دهیم و روز پنجشنبه هم برنامه دولت را مطرح می‌کنیم (صحیح است).

دکتر مصدق - بنده طرح را پس می‌گیریم

6-طرح و تصویب یک دوازدهم بودجه تیر ماه کل کشور

رئیس - پس پیشنهادی یک‌دوازدهم هم را طرح می‌کنیم. مخالف فقط یک نفر آقای فولادوند است.

دشتی- آقای فولادوند خواهش می‌کنم پس بگیرید.

فولادوند- بنده مخالفتم را پس می‌گیرم.

مهندس فریور- طرح چه شد؟

بعضی از نمایندگان - پس گرفتند

مهندس فریور- بنده نشنیدم.

رئیس- پیشنهادی آقای نقابت فرموده‌اند به عنوان تبصره چهارم (نقابت- بنده پس می‌گیرم).

دشتی- خبر کمیسیون بودجه را یک‌دوازدهم موافقت می‌کنم.

وزیر دارایی - بنده هم موافقت می‌کنم با یک‌دوازدهم.

رئیس- رأی می‌گیریم به گزارش کمیسیون بودجه با اصلاح دو دوازدهم به یک‌دوازدهم آقایان موافقین ورق سفید خواهند داد.

عده حاضر 90 نفر

(اخذ و شماره آرا به عمل آمده شصت و هفت ورقه سفید و پنج ورقه کبود و یک ورقه سفید بی‌اسم شماره شد)

رئیس- عده حاضر در موقع اعلام رأی 90 نفر 67 موافق  5 مخالف

اسامی موافقین - آقایان: پوررضا - مراد اریه- نجومی - سیف‌پور فاطمی - ذوالقدر - محیط - عماد- تربتی- منصف- امیرتیمور- یمین‌‌ اسفندیاری- مرآت اسفندیاری- فیروزآبادی- آصف- محمد‌صادق ‌طباطبایی- خلیل دشتی- فولادوند- بهبهانی- اقبال- قبادیان- کاظمی- گیو- صفوی- جلیلی- اخوان- خاکباز- نمازی- حاذقی- دهقان- دکتر کیان- صدریه- ظفری- رفیعی- معدل- گله‌داری- حیدرعلی‌ امامی- مجد- دولت‌آبادی- دکتر مجتهدی- ثقة‌الاسلامی- سید ضیاءالدین‌ طباطبایی- ملک‌مدنی- محمد طباطبایی- روحی- مخبر فرهمند- قشقایی- هاشمی- شریعت‌زاده- فرود - اسعد دشتی- سرتیپ‌زاده - مجد ضیایی- صمصام- امام‌جمعه- جواد مسعودی - نبوی- دهستانی- فرخ- سنندجی - فاطمی- دکتر معاون – بوشهری - نقابت - حشمتی- دکتر طاهری- تولیت - اردلان.

اسامی مخالفین- آقایان: عدل- افخمی- تهرانچی- دکتر فلسفی- مهندس فریور

ورقه سفید بی‌اسم- یک ورقه

بقیه هم ممتنع بنابراین گزارش کمیسیون بودجه تصویب شد.

وزیر دارایی- اجازه می‌فرمایید؟ بنده عرضی دارم.

بعضی از نمایندگان- عده کافی نیست

7- موقع ودستور جلسه بعد - ختم جلسه

رئیس- موافقت می‌فرمایید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) جلسه آتیه روز پنجشنبه چهارم مرداد

+++

سه‌ ساعت قبل از ظهر دستور هم بقیه مذاکره در برنامه دولت

(مجلس یک ساعت بعدازظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد‌صادق طباطبایی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تصویب‌نامه‌

وزارت دارایی

هئیت وزیران در جلسه 25 تیر ماه 1324 بنا بر پیشنهاد شماره 6835/549-2082 وزارت دارایی تصویب نمودند که فوق‌العاده روزانه نفرات ژاندارم و سرباز و پاسبان و سرپاسبان و افسران ژاندارم و ارتش که در خدمات کشوری از آنها استفاده می‌شود از اول سال 1324 در شهرها و حومه آنها به شرح زیر:

افراد تا استوار یک روزانه                   10 ریال

پاسبان و سرپاسبان که از طرف وزارتخانه یا ادارات مربوطه مأمور حومه ‌شهر می‌شوند روزانه 10 ریال         

افسران ارتش و ژاندارم از استوار 3 به بالا روزانه 40 ریال

از اعتبار منظور در بودجه وزارتخانه و ادارات مربوطه پردخت گردد و در مورد مأموریت‌های خارج از شهر مطابق آیین‌نامه شماره 11056‌مورخ 6/10/1322و تصویب‌نامه شماره 536 مورخ 13/3/1321 با آنها رفتار شود.

تصویب‌نامه در دفتر نخست‌ وزیر است.             

م- 3119                نخست‌ وزیر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

انتصابات و احکام

آقای مرتضی عقیلی معاون اداره پست و تلگراف و تلفن گرگان به ریاست دایره بازرسی بارنامه اداره مرکزی پست منصوب و منتقل شده است.                                         

رئیس اداره کارگزینی

آقای محمد موحدی کارمند منتظر خدمت از تاریخ ورود به محل مأموریت به سمت بخشداری محلات منصوب شدند.

سربهر نورالدین نوذری رئیس شهربانی خوی از تاریخ 1/4/24 به ریاست شهربانی شاهی منصوب گردید.

آقای عباس دانش کارمند اداره نمایشات از تاریخ 27/4/24 به سمت بخشداری صحنه منصوب گردیدند.

آقای محمد‌سعید شریفی بخشدار خوانسار به سمت بخشداری بدره منتقل شده‌اند.

آقای عبدالمحمد شمس امیری کارمند منتظر خدمت به سمت بخشداری رودبار منصوب شده‌اند.

آقای عباس‌قلی بیگدلی کارمند اداره امور شهرداری‌ها از تاریخ 18/4/24 به سمت بخشدار سرآب منتقل شدند.

آقای کاظم ملکوتی کارمند منتظر خدمت از تاریخ ورود به محل مأموریت به سمت بخشدار سیه چشمه منصوب گردیدند.

پاسیار یک حسین رئوفی شهربانی بروجرد از تاریخ 1/4/24 به مرکز منتقل و مأمور کمیسیون تشدید مجازات شدند.

سربهر حسن معصومی‌ کفیل شهربانی بوشهر از تاریخ 1/5/1324 به مرکز منتقل و مأمور اداره راهنمایی و رانندگی می‌گردد.

آقای حسین حاج وزیری کارمند منتظر خدمت از تاریخ 10/4/24 به سمت کارمندی اداره اطلاعات و آمار منصوب گردیدند.

آقای یوسف علمی بازرس ویژه شهرداری تبریز به سمت ریاست دفتر استانداری سوم منصوب گردیدند.

آقای علی‌محمد صدیق شهبازی کارمند اداره دفتر وزارتی به سمت فرماندار ماکو منتقل گردیدند.

آقای اسماعیل ایمن‌آبادی کارمند اداره اطلاعات از تاریخ 10/4/1324 به سمت بخشدار کوچه اصفهان منتقل شدند.

آقای مسعود سرمدی کارمند منتظر خدمت از تاریخ ورود به محل مأموریت به سمت بخشدار سمیرم منصوب شدند.

آقای حسین مستوفی منشی فرمانداری گلپایگان به سمت ریاست دفتر فرمانداری گلپایگان منتقل شد.

آقای احمد آزاد بخشدار کوچه اصفهان به سمت بخشدار گرمسار منتقل شدند.

آقای محمد قراگزلو بازرس وزارتی به سمت فرمانداری کاشان منتقل شدند.

آقای موسی مرشدی رئیس دفتر فرمانداری گلپایگان به سمت بخشداری خوانسار منتقل گردیدند.

+++