0.0 (0)

تصویر فراز و فرود عملکرد مجلس ایران در موزه مجلس  

داوود نظریان؛ مدیر موزه مجلس، در گفتگو با وب‌سایت کتابخانه،‌ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، به معرفی موزه مجلس پرداخته است. در ادامه، این گفتگو را می‌خوانیم:

لطفاً درباره معرفی موزه و تاریخچه و اقداماتی که موزه مجلس انجام می‌دهد توضیح دهید.

موزه از سال 1388 در ضلع غربی عمارت تاریخی مجلس استقرار دارد. قدمت عمارت تاریخی مجلس به 140 سال پیش می‌رسد. اینجا عمارت مسکونی میرزا حسین‌خان سپهسالار، صدراعظم ناصرالدین شاه بود. پس از درگذشت سپهسالار، چون فرزندی هم نداشت با انتقال همسرش به محل دیگر، عمارت به تصرف دولت قاجار درآمد. بعد از مبارزات نهضت مشروطه که مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را در سال 1285 شمسی امضا کرد، این عمارت را موقتاً در اختیار مجلس قرار می‌دهند تا ساختمان دیگری برای مجلس ساخته شود، اما قید موقت به دائمی تبدیل می‌شود در ادامه، 24 دوره مجلس شورای ملی تا انقلاب اسلامی در همین عمارت تشکیل می‌شود فراز و فرود تاریخی و مذاکرات و مسائل تاریخی دیگر همه در همین فضا بوده است.

بانی موزه و کتابخانه مجلس، مرحوم ارباب کیخسرو شاهرخ نماینده زرتشتیان و کارپرداز مجلس بود و اعتباراتی در اختیار داشت. او به دلیل دوستی با کمال‌الملک، آثار این نقاش را با بودجه مجلس خریداری می‌کند و شاگردان کمال‌الملک هم از استاد خود تبعیت می‌کنند و آثار خود را به موزه مجلس می‌سپارند، آثار در همین عمارت نگهدری می‌شد تا اینکه قبل از انقلاب ساختمان کتابخانه در ضلع جنوبی عمارت مشروطه ساخته شد و آثار موزه به طبقه سوم ساختمان کتابخانه منتقل شد.

سپس در یک دوره پنج ساله از 1377 تا 1382 آثار و اشیاء موزه مجلس در محل موزه نگارستان سابق در خیابان امام‌خمینی به نمایش درآمد و در سال 1382 به بهارستان منتقل شد و تا بازگشایی مجدد در محل فعلی، موزه تعطیل بود و کارکنان موزه در بخش‌های دیگر کتابخانه مشغول به کار بودند.

موزه مجلس از چند بخش تشکیل شده، در بخش اول تصاویری از انقلاب مشروطیت و دوره‌های مجلس شورای ملی و تصاویر اسناد را می‌توانید ببینید. همین‌طور تعدادی از تندیس‌های اشخاصی که در انقلاب مشروطیت و تاریخ مجلس تأثیرگذار بودند، در گالری‌های طبقه زیرین موزه به نمایش در آمده‌اند. آثار هنری موزه مجلس هم بخش دیگری از موزه را تشکیل می‌‌دهد که شامل آثار نقاشی از کمال‌الملک او و شاگردان و نیز آثار هنری از دوران قاجار اعم از خوشنویسی و نگارگری است.

بخش سوم؛ هدایای روسای مجلس شورای اسلامی است که بخش مهمی از اشیاء موزه را تشکیل می‌دهد. از جمله فعالیت‌های موزه، تهیه شناسنامه مصور تخصصی برای همه آثار و اشیاء است.

بخشی از مأموریت ما جمع‌آوری و تکمیل مجموعه‌های موجود در موزه است با توجه به تحریم‌ها و کم شدن اعتبارات سازمان، مانند سابق نمی‌توانیم مجموعه‌ها را برای تکمیل آثار و اشیاء موزه‌ای خریداری کنیم. برای حفاظت از موزه نیز نیاز به ساختارهای حفاظتی مانند اعلام و اطفای حریق داریم. دوربین‌های الکترونیکی دیجیتال از نیازهای موزه است؛ البته با توجه به اینکه فضای عمارت تاریخی مجلس برای موزه طراحی شده است، حفاظت از آثار و اشیاء و یادمان‌های تاریخی مربوط به دوران‌های مجلس از نظر کنترل محیطی، دما و رطوبت وضعیت بهتری نسبت به گذشته پیدا کرده است.

از چه سالی موزه به این ساختمان منتقل شد؟

از سال 88 با حمایت آقای دکتر لاریجانی که ریاست مجلس را بر عهده داشتند، موزه مجلس در عمارت تاریخی مجلس بازگشایی شد. اینک ما سعی داریم تاریخ مجلس را در موزه به نمایش بگذاریم و اتفاقات و رویدادهای تاریخی را با استفاده از اسناد کتابخانه و اشیا و لوازمی که باقی مانده کامل کنیم. مشکل ما کمبود فضا است؛ به طوری‌که آثار هنری موزه را تنها در دو تالار به نمایش درآورده‌ایم؛ در حالی که آثار بیشتری در مخازن نگهداری می‌شود و اگر فضای بیشتری به موزه اختصاص پیدا کند، می‌توانیم موزه‌ای کامل‌تر و نفیس‌تر و درخور و شایسته ادوار مجلس را برای دیدار مردم فراهم کنیم.

برنامه دیدار موزه از شنبه تا چهارشنبه از ساعت هشت صبح تا سه بعدازظهر است و با توجه به اینکه کتابخانه مجلس هم در روزهای پنجشنبه فعالیت دارد، در نظر داریم به فعالیت‌های موزه روز پنج‌شنبه را اضافه کنیم.

پیش از سال 1388 آثار موزه در چه شرایطی نگهداری می‌شد؟ چرا که دیدم برخی از آثار مرمت شده‌اند.

درست است، برخی از آثار نقاشی در گذشته و اخیراً مرمت شده‌اند. البته، مرمت آثار نقاشی باید به صورتی باشد که ردّ آسیب‌های گذشته را از بین نبرد و به شیوه‌ای باشد که اصالت تاریخی اثر حفظ شود؛ در فضای کنونی با سرمایه‎گذاری و تجهیزات نمایشگاهی و موزه‌ای ویترین‌هایی را به نگهداری از اشیا موزه‌ای اختصاص داده‌ایم و وضعیت فیزیکی آثار را کنترل می‌کنیم و با استفاده از امکانات بخش مرمت کتابخانه این آثار را به صورت دوره‌ای در هر زمان که نیاز باشد مرمت می‌کنیم.

مهم‌ترین مشکلات موزه مجلس چیست؟

مهم‌ترین مشکل، کمبود فضا است فضای نمایشی محدودی در اختیار ما قرار گرفته است. علاوه بر آن به فضایی هم نیاز داریم تا بتوانیم به صورت دوره‌ای آثار را به نمایش بگذاریم. مشکل دوم ما محدودیت امنیتی است. بعد از حادثه تروریستی، این محدودیت به وجود آمد و ما از نظر تردد دچار مشکل شدیم. در حال حاضر برای دیدار از موزه باید هماهنگی قبلی صورت بگیرد. البته محدودیتی برای تردد گروه‌های مهمان مجلس شورای اسلامی نیست و برای آنها در روزهای برگزاری جلسات مجلس، هماهنگی داخلی صورت می‌گیرد و موزه را می‌بینند. برای بازدید گروه‌های دیگر، باید از قبل با روابط عمومی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس، هماهنگی صورت ‌گیرد. البته ان‌شاءالله در آینده اگر تدابیر امنیتی ایجاد شود و سامانه تردد و گیت‌های الکترونیک فعال گردد، مشکلی برای بازدید از موزه نخواهد بود.

این ساختمان طی حیات 140 ساله خود چندین بار دچار آتش‌سوزی شده است. آخرین بار در سال 1373 بود که به دلیل اتصال سیم‌های برق در باجه بانک ملی در ضلع غربی این ساختمان آتش‌سوزی شروع شد و چون در و پنجره‌ها و سقف‌ها چوبی بود تا نیمه‌های ساختمان آتش گسترش پیدا کرد و تا تالار آیینه که در حال حاضر مورد استفاده حوزه ریاست مجلس است پیش رفت، اما توانستند اموال منقول و فرش‌ها را جابجا کنند و در جریان بازسازی گروه مهندسین از روی عکس‌های قدیمی، فضای پارلمان و تزئینات را عیناً بازسازی کردند.

آیا شرایط استاندارد برای مخازن نگهداری از آثار موزه مهیا شده است؟

یکی از مخازن موزه که مخزن اصلی موزه است در طبقه زیرین مجلس شورای اسلامی قرار دارد در آن فضایی را برای چیدمان آثار قفسه‌بندی کرده‌ایم و برای حفظ سلامت به صورت مرتب سرکشی می‌شود برای حفظ هدایا هم قفسه‌بندی انجام شده و نسبت به سابق وضعیت بهتری داریم اما هنوز به شرایط استاندارد نرسیده‌ایم.

فضایی هم در پروژه جدید کتابخانه و مرکز پژوهش‌های مجلس به موزه اختصاص داده شده که برای بخش‌هایی از موزه می‌توانیم استفاده کنیم.

علاوه بر موزه مجلس، موزه کتابت و چاپ ایران را نیز در خیابان سی تیر مدیریت می‌کنیم که در آنجا پیشینه کتابت، ابزار و ماشین‌آلات قدیمی چاپ در معرض بازدید عموم قرار دارد. در صورت اختصاص فضا در پروژه جدید کتابخانه می‌توانیم مجموعه موزه کتابت و چاپ را به این مجموعه اضافه کنیم، چرا که یکی از قدیمی‌ترین چاپخانه‌های ایران، مطبعه مجلس بوده است.

البته در خصوص موزه کتابت و چاپ، بهترین گزینه ما طرح تأسیس موزه ملی صنعت چاپ ایران است که اساسنامه آن نیز در سازمان تدوین شده است. امیدواریم این طرح ارزشمند با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، اتحادیه صنف چاپخانه‌داران کشور، مؤسسات مطبوعاتی کشور و نیز شهرداری تهران با اختصاص فضای وسیع و مناسب تحقق پیدا کند.