آثار دکتر واصف احمد؛ استاد فارسی در بنگال هندوستان  

دکتر واصف احمد مدیرِ گروه فارسی-عربی-اردو و مطالعات اسلامی در دانشگاه ویشو بهارتی، بنگال هندوستان هستند که تاکنون تألیفات درباره ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی آثاری منتشر کرده ­اند. دراینجا فهرست آثار ایشان آورده شده است:

(1) متون نثر فارسی؛ انتخاب و معرّفی کتاب درسی برای تدریس در دانشگاه­ های هند، نائیس بُکس، دهلی، 2013.

مقدمه

بخش اول: نثر فارسی کلاسیک

1. سفرنامه ناصر خسرو – تألیف: ناصرخسرو
2. سیاست­نامه – تألیف: خواجه نظام­ الملک طوسی
3. کلیله و دمنه – تألیف: ابوالمعالی نصرالله منشی
4. چهار مقاله – تألیف: نظامی عروضی سمرقندی
5. گلستان سعدی – تألیف: شیخ سعدی شیرازی
6. طبقات ناصری – تألیف: منهاج سراج
7. اخلاق جلالی – تألیف: جلا­ل الدین محمد دوانی

بخش دوم: نثر فارسی جدید

1. نمایش­نامه: دیکته، زاویه– گوهر مراد- غلام­حسین ساعدی
2. رُمان: هما (از: مطیع­ الدوله محمد حجاری)
3. حل لغات- منابع و مآخذ

 

(2) متون نثر فارسی؛ انتخاب و معرّفی کتاب درسی برای تدریس در دانشگاه­ های هند، نائیس بُکس، دهلی، ؟.

مقدمه

باب اول: شعر فارسی کلاسیک

1-رودکی 2- فردوسی 3- عمر خیام 4- انوری 5- خاقانی 6- ظهیر فاریاب 7- نظامی گنجوی 8- عطار نیشابوری 9- مولانا جلال­الدین 10- شیخ سعدی شیرازی 11- حافظ شیرازی 12- نورالدین جامی

باب دوم- ادب فارسی هند و ایران- شعر

13- مسعود سعد سلمان 14- امیرخسرو 15- غزالی مشهدی 16- عرفی شیرازی 17-فیضی دکنی 18- نظیری نیشابوری

19- ظهوری ترشیزی 20- طالب آملی 21- کلیم کاشانی 22- صائب تبریزی 23- عبدالقادر بیدل 24- حزین لاهیجی 25- غالب دهلوی 26- علامه اقبال

باب سوم- شعر فارسی جدید

27- ملک­ الشعرا میرزا محمدتقی بهار مشهدی 28- ایرج میرزا 29- پروین اعتصامی 30- محمدحسین شهریار 31- نیما یوشیج 32- فروغ فرخزاد 33- مهدی اخوان ثالث 34- نادر نادرپور 35- فریدون توللی 36- سهراب سپهری 37- احمد شاملو 38- حسن هنرمندی

 

(3) انتخاب داستان­ کوتاه فارسی، نائیس بُکس، دهلی، 2009.

سید محمد علی جمالزاده: فارسی شکر است- رجل سیاسی- دوستی خاله خرسه- درد دل ملا قربان علی- بیله دیگ بیله چغندر- ویلان ­الدوله

صادق هدایت: آیینه شکسته- زنده ­بگور- آبجی خانم- عروسک پشت پرده- مُحلل- سه قطره خون- صورت­ ها- داود گوژپشت- زنی که مردش را گُم کرد- طالبِ آمرزش- گرداب- داش آکُل- سگِ ولگرد

سعید نفیسی: خانة پدری

میرزا اعتصام ­الملک: نیرنگ سیاسی؛ کبوتر و کلاغ؛ پند کرکس

صمد بهرنگی- دو گربه روی دیوار

صادق چوبک- یحیی

بزرگ علوی- سرباز سربی

جلال ­آل احمد- سه تار؛ بچة مردم

مطیع ­الدوله محمد حجازی: شیرین کلا؛ خودکشی؛ نقاش

دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن: فیروزیِ شکست­ خوردگان

ابراهیم خواجه نوری: مدرس طراز اول؛ ترور مدرس؛ تبعید مدرس

کتاب­نامه

 

(4) انتخاب، معرّفی و توضیح: متون تاریخ در فارسی (کتاب درسی)، نائس بُکس، دهلی، 2008.

مقدمه – پیشگفتار

باب اول- تاریخ عمومی (تاریخ دورة غلامان/ مملوک در هند)

1- تاج المآثر- تألیف: صدرالدین محمد بن حسن نظامی نیشابوری

2- طبقات ناصری- تألیف: ابوعمر منهاج ­الدین عثمان بن سراج ­الدین محمد الجوزجانی معروف به قاضی منهاج سراج

3- خزاین الفتوح تاریخ علای- تألیف: امیر خسرو دهلوی

4- تاریخ فیروزشاهی - تألیف: ضیاءالدین برنی

5- تاریخ فیروزشاهی - تألیف: شمس سراج عفیف

6- تاریخ مبارک شاهی - تألیف: یحیی بن احمد سَرهندی

تاریخ دورة مغولان در هند

7- قانون همایونی مسمّی به همایون­ نامه- تألیف: غیاث­ الدین محمد مشهور به خواند میر

8- همایون ­نامه احوال همایون بادشاه- تألیف: گلبدن بیگم

9- تُزوک جهانگیری- تألیف:جهانگیر شاه

10- تاریخ همایون تذکره همایون و اکبر - تألیف: بایزید بیات

11- تاریخ اکبری معروف به تاریخ قندهار - تألیف: محمد عارف قندهاری

12- برهان مآثر - تألیف: سید علی طباطبا

13- طبقات اکبری طبقات اکبرشاهی تاریخ نظامی- تألیف: خواجه نظام الدین هروی

14- منتخب التواریخ- تألیف: ملا عبدالقادر بَدایونی

15- اکبرنامه- تألیف: شیخ ابوالفضل دکنی بن مبارک

16- آیین اکبری- تألیف:  شیخ ابوالفضل دکنی بن مبارک

17- مآثر جهانگیری - تألیف: خواجه کامگار حسین

19- بادشاه نامه- تألیف: عبدالحمید لاهوری

20- عمل صالح: شاه­ جهان نامه- تألیف: محمد صالح کنبوه لاهوری

21- عالم­گیر نامه- تألیف: میرزا منشی محمد کاظم قزوینی بن امین منشی

22- فتوحات عالم­گیری- - تألیف: ایشور داس

23- خلاصة­التواریخ- - تألیف: سبحان رای بَتالوی

24- مآثر عالم­گیری- تألیف: محمد ساقی مستعد خان

25- منتخب­ اللباب- تألیف: محمد هاشم خوافی خان

26- تذکرة­السلاطین چغتا (تذکره جانشینا اورنگ­زیب) - تألیف: محمد هادی کامورخان

27- مآثر الامرا- تألیف: نواب شاه­نواز خان

28- وقایع عالم شاهی- تألیف: پریم کِشور فراق بن کَنور آند کِور بن راجا جَگَل کِشور دهلوی عظیم ­آبادی

باب دوم- تاریخ منطق ه­ای/ محلّی

29- مرآت سکندر- تألیف: سکندر بن محمد گُجراتی

30- وقایع نعمت­ خان عالی؛ وقایع حیدرآباد، وقایع گولکنده، روزنامه

وقایع ایام محاصره دارالجهاد – تألیف: نورالدین محمد شیرازی ملقب به نعمت خان عالی شیرازی

31- تاریخ کشمیر اعظمی– تألیف: خواجه محمد اعظم شاه

32- مرات احمدی – تألیف: میرزا محمد حسن ملقب به علی محمد خان

33- تاریخ بنگاله مهابت جنگی – تألیف: یوسف علی خان

34- تاریخ بنگالا ریاض ­السلاطین – تألیف: غلام حسین سلیم

35- حالات دکن مسمی به تاریخ دکن – تألیف: عبدالعلیم نصرالله خان صاحب

36- گلزار آصفیه در احوال سلاطین آصفیه نظام – تألیف: خواجه غلام حسین خان مخاطب به خان زمان

37- تاریخ دلپذیر کشمیر مسمی به گلزار کشمیر – تألیف: دیوان کرپارام

38- تاج الاقبال تاریخ ریاست بهوپال– تألیف: شاه جهان بیگم

39- تاریخ بنگالا– تألیف: منشی سلیم

40- تاریخ بیجاپور مسمّی به بساطین السلاطین – تألیف: میرزا ابراهیم الزبیری

باب سوم- تاریخ منظوم (تاریخ ملفوظی عمومی اجتماعی)

41- قِران­ السعدین

امیرخسرو

42- تغلق­ نامه- امیرخسرو دهلوی

باب چهارم- ملفوظات (تاریخ ملفوظی عمومی اجتماعی)

43- فواید الفواد: ملفوظات حضرت خواجه نظام ­الدین اولیا- از: خواجه امیرخسن علا سجزی دهلوی

باب پنجم: تزوک

44- تزوک بابری: واقعات بابری: بابرنامه- از: ظهیرالدین محمد بابر (ترکی)، عبدالرحیم خان خانان (فارسی)

45- تزوک جهانگیری: جهانگیرنامه- از: نورالدین محمد جهانگیر بادشاه

باب ششم: جنگ ­نامه

46- جنگ ­نامه نعمت خان عالی- از: نورالدین محمد شیرازی ملقب به نعمت خان عالی شیرازی

باب هفتم- مخطوطات

47- جهانگیرنامه (مع کلید مخطوطه)- از: نورالدین محمد جهانگیر بادشاه

48- تاریخ بنگالا مهابت جنگی (مع کلید مخطوطه)- از: یوسف علی خان

باب هشتم: رقعات و مکاتیب

49- رقعات اورنگ­زیب- از: محی­الدین اورنگ زیب عالمگیر بادشاه

50- رقعات غالب

نجم ­الدوله میرزا اسدالله خان متخلّص به غالب

باب نهم- فرامین و اسناد

فرمان محمد شاه بهمنی، سلطان دکنی

باب دهم – کتیبه ­ها

در قصور سلطنتی: قلعة سرخ دهلی- قلعة سرخ اکبر واقع در شهر آگرا- قلعة فتح­پور سکری- قصبة آمبر پایتخت مهاراجا جِی ­پور.

کتیبه­ های مساجد: مسجد قوة­الاسلام در دهلی- مسجد کوتلا نظام ­الدین- مسجد قلعه کهنه دهلی- مسجد جامع بتح پور سکری- مسجد جامع دهلی.

کتیبه ­های متفرقه در دروازه­ ها، چاه­ ها، لوحه­ ها، پل­ ها و عمارات جدید: لوح سنگ مرمر در موزة پرنس ویلز بمبئی- کتیبه­ های نامی در خرابه­ های باغ- جدیدترین کتیبه در قرن بیستم مسیحی- تالار آشوکا در قصر رئیس­ جمهور- در سر در وزارت دفاع- کتیبه ­های موجود بر سنگ ­های قبور، مزارات شعرا و درگاه ­های متصوفه- درگاه امیرخسرو- آرامگاه حسن دهلوی- درگاه عطاشاه، دبی بی کوت، دیناج­پورا- مقبره و خرابه­ ها نزدیک ماندو- مرقد سرمد -مقبرة بیدل.

باب یازدهم – سکه ­ها

بخش یکم-

سکه ­های سلاطین دهلی : غیاث­الدین بَلبَن- جلال­الدین فیروز خلجی- قطب­الدین مبارک خجلی

سکه ­های دورة عادل­شاهی: علی عادل­شاه- محمد عادل­شاه

سکه ­های حکمرانان مغول: اکبر- جهانگیر- شاه عالم بهادر- محمد شاه

بخش دوم

سکه ­های سلاطین دهلی: شهاب ­الدین عمر شاه- محمد بن تغلق

سکه ­های حکمرانان مغول: کام­بخش- جهانگیر- فرّخ سیر- اکبر- اورنگ­زیب- محمد بن تغلق- داودبخش- شاه­ جهان- اورنگ­زیب- احمدشاه بهادر- محمدشاه- عالم­گیرشاه- شاه­ جهان- شاه عالم- اکبر- جهانگیر- نورجهان- اورنگ­زیب- شاه عالم- معزالدین بهرام- علاءالدین علی- شاه سکندر بن الیاس

باب دوازدهم- خط

نستعلیق- نسخ- شکسته- کوفی- دیوان- تعلیق- محقق- ریحان- ثلث- توقیح- رقعه- بیشوه ایرانی- گلزار- غبار قسم اول- غبار قسم دوم- ماهی- طغرا- بهاری - نستعلیق ثلث- نستعلیق شفیعه- نسخ رقاع

کتاب­نامه

 

(5) انعکاس اجتماع در داستان­ کوتاهِ فارسی (از مشروطیت تا انقلاب اسلامی)، کتاب‌ستان، ایالت بیهار، ؟.

باب اول: تاریخ مختصر و اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران در دورة قاجاری و پهلوی (1779-1979)

باب دوم: مختصری در تحول گذشتة نثر فارسی

باب سوم: نثر جدید فارسی: مظاهر تمدن جدید، زمینه­ ها و مقدمات اجتماعی و ادبی، نقش روشفکران، جریانات نوین نثر و چگونگی بازتاب داستان کوتاه فارسی

باب چهارم: انعکاس مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم ایران در داستان­­ های کوتاهِ فارسی

نتیجه­ گیری- کتاب­نامه

(6) بررسیِ انتقادی از رُمان­نویسی مطیع ­الدوله محمد حجازی، کتاب­بستان، بیهار، 2006.

باب اول: شمّه ­ای از معرّفی اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ادبی عصر محمّد حجازی و محیط زندگانی او – باب دوم: رُمان چیست. ورود رمان­نویسی در زبان و ادبیات فارسی- باب سوم: نقش محمد حجازی در نثر فارسی و نگاهی کوتاه به هم­عصرانش- باب چهارم: بررسی رُمان­ ها (هما – زیبا- پریچهر- پروانه- سرشک- زلف).

با سپاس فراوان از: دکتر سمیع‌الله، استاد گروه فارسی، دانشگاه جی.سی، فیصل­‌آباد، پاکستان.

بازدید:602