اخبار فرهنگی شبهقاره هند
[1398/12/13]
آثار دکتر واصف احمد؛ استاد فارسی در بنگال هندوستان
دکتر واصف احمد مدیرِ گروه فارسی-عربی-اردو و مطالعات اسلامی در دانشگاه ویشو بهارتی، بنگال هندوستان هستند که تاکنون تألیفات درباره ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی آثاری منتشر کرده اند. دراینجا فهرست آثار ایشان آورده شده است:
(1) متون نثر فارسی؛ انتخاب و معرّفی کتاب درسی برای تدریس در دانشگاه های هند، نائیس بُکس، دهلی، 2013.
مقدمه
بخش اول: نثر فارسی کلاسیک
- سفرنامه ناصر خسرو – تألیف: ناصرخسرو
- سیاستنامه – تألیف: خواجه نظام الملک طوسی
- کلیله و دمنه – تألیف: ابوالمعالی نصرالله منشی
- چهار مقاله – تألیف: نظامی عروضی سمرقندی
- گلستان سعدی – تألیف: شیخ سعدی شیرازی
- طبقات ناصری – تألیف: منهاج سراج
- اخلاق جلالی – تألیف: جلال الدین محمد دوانی
بخش دوم: نثر فارسی جدید
- نمایشنامه: دیکته، زاویه– گوهر مراد- غلامحسین ساعدی
- رُمان: هما (از: مطیع الدوله محمد حجاری)
- حل لغات- منابع و مآخذ
(2) متون نثر فارسی؛ انتخاب و معرّفی کتاب درسی برای تدریس در دانشگاه های هند، نائیس بُکس، دهلی، ؟.
مقدمه
باب اول: شعر فارسی کلاسیک
1-رودکی 2- فردوسی 3- عمر خیام 4- انوری 5- خاقانی 6- ظهیر فاریاب 7- نظامی گنجوی 8- عطار نیشابوری 9- مولانا جلالالدین 10- شیخ سعدی شیرازی 11- حافظ شیرازی 12- نورالدین جامی
باب دوم- ادب فارسی هند و ایران- شعر
13- مسعود سعد سلمان 14- امیرخسرو 15- غزالی مشهدی 16- عرفی شیرازی 17-فیضی دکنی 18- نظیری نیشابوری
19- ظهوری ترشیزی 20- طالب آملی 21- کلیم کاشانی 22- صائب تبریزی 23- عبدالقادر بیدل 24- حزین لاهیجی 25- غالب دهلوی 26- علامه اقبال
باب سوم- شعر فارسی جدید
27- ملک الشعرا میرزا محمدتقی بهار مشهدی 28- ایرج میرزا 29- پروین اعتصامی 30- محمدحسین شهریار 31- نیما یوشیج 32- فروغ فرخزاد 33- مهدی اخوان ثالث 34- نادر نادرپور 35- فریدون توللی 36- سهراب سپهری 37- احمد شاملو 38- حسن هنرمندی
(3) انتخاب داستان کوتاه فارسی، نائیس بُکس، دهلی، 2009.
سید محمد علی جمالزاده: فارسی شکر است- رجل سیاسی- دوستی خاله خرسه- درد دل ملا قربان علی- بیله دیگ بیله چغندر- ویلان الدوله
صادق هدایت: آیینه شکسته- زنده بگور- آبجی خانم- عروسک پشت پرده- مُحلل- سه قطره خون- صورت ها- داود گوژپشت- زنی که مردش را گُم کرد- طالبِ آمرزش- گرداب- داش آکُل- سگِ ولگرد
سعید نفیسی: خانة پدری
میرزا اعتصام الملک: نیرنگ سیاسی؛ کبوتر و کلاغ؛ پند کرکس
صمد بهرنگی- دو گربه روی دیوار
صادق چوبک- یحیی
بزرگ علوی- سرباز سربی
جلال آل احمد- سه تار؛ بچة مردم
مطیع الدوله محمد حجازی: شیرین کلا؛ خودکشی؛ نقاش
دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن: فیروزیِ شکست خوردگان
ابراهیم خواجه نوری: مدرس طراز اول؛ ترور مدرس؛ تبعید مدرس
کتابنامه
(4) انتخاب، معرّفی و توضیح: متون تاریخ در فارسی (کتاب درسی)، نائس بُکس، دهلی، 2008.
مقدمه – پیشگفتار
باب اول- تاریخ عمومی (تاریخ دورة غلامان/ مملوک در هند)
1- تاج المآثر- تألیف: صدرالدین محمد بن حسن نظامی نیشابوری
2- طبقات ناصری- تألیف: ابوعمر منهاج الدین عثمان بن سراج الدین محمد الجوزجانی معروف به قاضی منهاج سراج
3- خزاین الفتوح تاریخ علای- تألیف: امیر خسرو دهلوی
4- تاریخ فیروزشاهی - تألیف: ضیاءالدین برنی
5- تاریخ فیروزشاهی - تألیف: شمس سراج عفیف
6- تاریخ مبارک شاهی - تألیف: یحیی بن احمد سَرهندی
تاریخ دورة مغولان در هند
7- قانون همایونی مسمّی به همایون نامه- تألیف: غیاث الدین محمد مشهور به خواند میر
8- همایون نامه احوال همایون بادشاه- تألیف: گلبدن بیگم
9- تُزوک جهانگیری- تألیف:جهانگیر شاه
10- تاریخ همایون تذکره همایون و اکبر - تألیف: بایزید بیات
11- تاریخ اکبری معروف به تاریخ قندهار - تألیف: محمد عارف قندهاری
12- برهان مآثر - تألیف: سید علی طباطبا
13- طبقات اکبری طبقات اکبرشاهی تاریخ نظامی- تألیف: خواجه نظام الدین هروی
14- منتخب التواریخ- تألیف: ملا عبدالقادر بَدایونی
15- اکبرنامه- تألیف: شیخ ابوالفضل دکنی بن مبارک
16- آیین اکبری- تألیف: شیخ ابوالفضل دکنی بن مبارک
17- مآثر جهانگیری - تألیف: خواجه کامگار حسین
19- بادشاه نامه- تألیف: عبدالحمید لاهوری
20- عمل صالح: شاه جهان نامه- تألیف: محمد صالح کنبوه لاهوری
21- عالمگیر نامه- تألیف: میرزا منشی محمد کاظم قزوینی بن امین منشی
22- فتوحات عالمگیری- - تألیف: ایشور داس
23- خلاصةالتواریخ- - تألیف: سبحان رای بَتالوی
24- مآثر عالمگیری- تألیف: محمد ساقی مستعد خان
25- منتخب اللباب- تألیف: محمد هاشم خوافی خان
26- تذکرةالسلاطین چغتا (تذکره جانشینا اورنگزیب) - تألیف: محمد هادی کامورخان
27- مآثر الامرا- تألیف: نواب شاهنواز خان
28- وقایع عالم شاهی- تألیف: پریم کِشور فراق بن کَنور آند کِور بن راجا جَگَل کِشور دهلوی عظیم آبادی
باب دوم- تاریخ منطق های/ محلّی
29- مرآت سکندر- تألیف: سکندر بن محمد گُجراتی
30- وقایع نعمت خان عالی؛ وقایع حیدرآباد، وقایع گولکنده، روزنامه
وقایع ایام محاصره دارالجهاد – تألیف: نورالدین محمد شیرازی ملقب به نعمت خان عالی شیرازی
31- تاریخ کشمیر اعظمی– تألیف: خواجه محمد اعظم شاه
32- مرات احمدی – تألیف: میرزا محمد حسن ملقب به علی محمد خان
33- تاریخ بنگاله مهابت جنگی – تألیف: یوسف علی خان
34- تاریخ بنگالا ریاض السلاطین – تألیف: غلام حسین سلیم
35- حالات دکن مسمی به تاریخ دکن – تألیف: عبدالعلیم نصرالله خان صاحب
36- گلزار آصفیه در احوال سلاطین آصفیه نظام – تألیف: خواجه غلام حسین خان مخاطب به خان زمان
37- تاریخ دلپذیر کشمیر مسمی به گلزار کشمیر – تألیف: دیوان کرپارام
38- تاج الاقبال تاریخ ریاست بهوپال– تألیف: شاه جهان بیگم
39- تاریخ بنگالا– تألیف: منشی سلیم
40- تاریخ بیجاپور مسمّی به بساطین السلاطین – تألیف: میرزا ابراهیم الزبیری
باب سوم- تاریخ منظوم (تاریخ ملفوظی عمومی اجتماعی)
41- قِران السعدین
امیرخسرو
42- تغلق نامه- امیرخسرو دهلوی
باب چهارم- ملفوظات (تاریخ ملفوظی عمومی اجتماعی)
43- فواید الفواد: ملفوظات حضرت خواجه نظام الدین اولیا- از: خواجه امیرخسن علا سجزی دهلوی
باب پنجم: تزوک
44- تزوک بابری: واقعات بابری: بابرنامه- از: ظهیرالدین محمد بابر (ترکی)، عبدالرحیم خان خانان (فارسی)
45- تزوک جهانگیری: جهانگیرنامه- از: نورالدین محمد جهانگیر بادشاه
باب ششم: جنگ نامه
46- جنگ نامه نعمت خان عالی- از: نورالدین محمد شیرازی ملقب به نعمت خان عالی شیرازی
باب هفتم- مخطوطات
47- جهانگیرنامه (مع کلید مخطوطه)- از: نورالدین محمد جهانگیر بادشاه
48- تاریخ بنگالا مهابت جنگی (مع کلید مخطوطه)- از: یوسف علی خان
باب هشتم: رقعات و مکاتیب
49- رقعات اورنگزیب- از: محیالدین اورنگ زیب عالمگیر بادشاه
50- رقعات غالب
نجم الدوله میرزا اسدالله خان متخلّص به غالب
باب نهم- فرامین و اسناد
فرمان محمد شاه بهمنی، سلطان دکنی
باب دهم – کتیبه ها
در قصور سلطنتی: قلعة سرخ دهلی- قلعة سرخ اکبر واقع در شهر آگرا- قلعة فتحپور سکری- قصبة آمبر پایتخت مهاراجا جِی پور.
کتیبه های مساجد: مسجد قوةالاسلام در دهلی- مسجد کوتلا نظام الدین- مسجد قلعه کهنه دهلی- مسجد جامع بتح پور سکری- مسجد جامع دهلی.
کتیبه های متفرقه در دروازه ها، چاه ها، لوحه ها، پل ها و عمارات جدید: لوح سنگ مرمر در موزة پرنس ویلز بمبئی- کتیبه های نامی در خرابه های باغ- جدیدترین کتیبه در قرن بیستم مسیحی- تالار آشوکا در قصر رئیس جمهور- در سر در وزارت دفاع- کتیبه های موجود بر سنگ های قبور، مزارات شعرا و درگاه های متصوفه- درگاه امیرخسرو- آرامگاه حسن دهلوی- درگاه عطاشاه، دبی بی کوت، دیناجپورا- مقبره و خرابه ها نزدیک ماندو- مرقد سرمد -مقبرة بیدل.
باب یازدهم – سکه ها
بخش یکم-
سکه های سلاطین دهلی : غیاثالدین بَلبَن- جلالالدین فیروز خلجی- قطبالدین مبارک خجلی
سکه های دورة عادلشاهی: علی عادلشاه- محمد عادلشاه
سکه های حکمرانان مغول: اکبر- جهانگیر- شاه عالم بهادر- محمد شاه
بخش دوم
سکه های سلاطین دهلی: شهاب الدین عمر شاه- محمد بن تغلق
سکه های حکمرانان مغول: کامبخش- جهانگیر- فرّخ سیر- اکبر- اورنگزیب- محمد بن تغلق- داودبخش- شاه جهان- اورنگزیب- احمدشاه بهادر- محمدشاه- عالمگیرشاه- شاه جهان- شاه عالم- اکبر- جهانگیر- نورجهان- اورنگزیب- شاه عالم- معزالدین بهرام- علاءالدین علی- شاه سکندر بن الیاس
باب دوازدهم- خط
نستعلیق- نسخ- شکسته- کوفی- دیوان- تعلیق- محقق- ریحان- ثلث- توقیح- رقعه- بیشوه ایرانی- گلزار- غبار قسم اول- غبار قسم دوم- ماهی- طغرا- بهاری - نستعلیق ثلث- نستعلیق شفیعه- نسخ رقاع
کتابنامه
(5) انعکاس اجتماع در داستان کوتاهِ فارسی (از مشروطیت تا انقلاب اسلامی)، کتابستان، ایالت بیهار، ؟.
باب اول: تاریخ مختصر و اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران در دورة قاجاری و پهلوی (1779-1979)
باب دوم: مختصری در تحول گذشتة نثر فارسی
باب سوم: نثر جدید فارسی: مظاهر تمدن جدید، زمینه ها و مقدمات اجتماعی و ادبی، نقش روشفکران، جریانات نوین نثر و چگونگی بازتاب داستان کوتاه فارسی
باب چهارم: انعکاس مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم ایران در داستان های کوتاهِ فارسی
نتیجه گیری- کتابنامه
(6) بررسیِ انتقادی از رُماننویسی مطیع الدوله محمد حجازی، کتاببستان، بیهار، 2006.
باب اول: شمّه ای از معرّفی اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ادبی عصر محمّد حجازی و محیط زندگانی او – باب دوم: رُمان چیست. ورود رماننویسی در زبان و ادبیات فارسی- باب سوم: نقش محمد حجازی در نثر فارسی و نگاهی کوتاه به همعصرانش- باب چهارم: بررسی رُمان ها (هما – زیبا- پریچهر- پروانه- سرشک- زلف).
با سپاس فراوان از: دکتر سمیعالله، استاد گروه فارسی، دانشگاه جی.سی، فیصلآباد، پاکستان.